'Insta en Facebook verwijderden een video van Hans Teeuwen'

In dit artikel:

Onlangs verdween een filmpje van cabaretier Hans Teeuwen van Instagram en Facebook — vermoedelijk na een klacht waarbij de ironische ondertoon door platforms (en hun AI) niet werd herkend. Holman gebruikt dit voor een reflectie op ironie: het is hét instrument van de cabaretier om misstanden aan te kaarten en functioneerde vroeger ook als codetaal voor mensen die niet rechtstreeks de waarheid konden uitspreken.

Hij schetst ironie als een verbergende manier van communiceren: je zegt het tegenovergestelde en vertrouwt erop dat toon, context en gedeelde achtergrond de werkelijke betekenis overbrengen. Goede ironie is een vak en iets wat Teeuwen volgens Holman meesterlijk beheerst. Tegelijkertijd heeft ironie een donkere kant: mensen die expres niet willen begrijpen draaien zo’n uitspraak binnenstebuiten en gebruiken die draai om aan te vallen. Dat fenomeen ziet Holman veel op X, waar discussies vaak in slechte trouw verlopen.

Als casus vertelt hij over een aanval op hem en Bart Nijman: zij werden ervan beschuldigd graag kinderen in Gaza vermoord te willen zien. Holman antwoordde met een scherpe, ironische provocatie die het omgekeerde stelde — bedoeld als afwijzing van de beschuldiging — maar die werd onmiddellijk letterlijk genomen en leidde tot verontwaardiging, brieven en tweets naar krant Het Parool. Volgens Holman hoort zulke misinterpretatie bij het vak, maar het is pijnlijk en kan carrières of reputaties schaden.

Hij bespreekt ook het idee van een speciaal ‘ironieteken’ om ironische boodschappen expliciet te markeren, maar stelt dat zo’n instrument de essentie en kracht van ironie zou vernietigen. Zijn conclusie is pragmatisch: blijf ironie gebruiken waar nodig, maar wees je bewust van de kwetsbaarheid ervan in het huidige medialandschap waarin AI en kwaadaardige lezers soms doelbewust verkeerd begrijpen.