Kwart van de Nederlanders heeft inmiddels een psychische aandoening
In dit artikel:
Uit de Monitor mentale gezondheid van het RIVM en het Trimbos-instituut blijkt dat mentale problemen in Nederland duidelijk toenemen. Inmiddels ervaart ongeveer 40 procent van de bevolking angst- of depressieve gevoelens en heeft circa 25 procent van de volwassenen een psychische aandoening. Tussen 2007–2009 en 2019–2022 steeg het aandeel 18–64‑jarigen met een psychische stoornis van 17,4 naar 26,1 procent; de toename is vooral zichtbaar onder jongeren (12–18 en 16–25 jaar) en vrouwen.
Praktisch vertaalt dit zich in veel zorgvraag: bij één op de vier patiënten van zestien jaar en ouder die bij de huisarts komen, gaat het om psychische klachten. Ongeveer 1 op de 10 jongeren tot 23 jaar gebruikt jeugdhulp en 1 op de 20 volwassenen krijgt behandeling in de specialistische ggz na verwijzing door huisarts of bedrijfsarts.
Onderzoekers waarschuwen dat mentale klachten grote maatschappelijke gevolgen hebben. De kosten van psychische stoornissen bedragen bijna €500 per inwoner per jaar. Psychische aandoeningen zijn verantwoordelijk voor ongeveer 42 procent van alle arbeidsongeschiktheidsuitkeringen; verzuimkosten door psychosociale arbeidsbelasting liggen rond de €5 miljard, en uitkeringen wegens psychische problematiek ongeveer €4,6 miljard.
Tegelijkertijd neemt de toegankelijkheid van de ggz af: het geregistreerde aantal wachtplekken groeide van 87.114 in 2022 naar 108.878 in 2024 (bijna 25% meer), en wachttijden overschrijden vaak de beoogde veertien weken. Dit kan klachten verergeren.
Als oorzaken noemen de onderzoekers een complex samenspel van persoonlijke en omgevingsfactoren: lichamelijke gezondheid, sociale steun, en leefstijl (bijv. problematisch gebruik van sociale media, vroegtijds cannabisgebruik, te weinig beweging). Ze roepen het volgende kabinet op tot brede, samenhangende investeringen — niet alleen in zorg, maar ook in beleid dat bestaanszekerheid, betaalbare huisvesting en een gezonde leefomgeving bevordert — omdat er geen eenvoudige oplossing bestaat om de mentale gezondheid te herstellen.