In truecrimeboeken wordt werk misdaadjournalisten zonder bronvermelding overgenomen: 'Schering en inslag'
In dit artikel:
Misdaadjournalist Chiel Timmermans (AD) beschuldigt criminoloog en schrijver Hans Werdmölder ervan in zijn populaire true crime-boeken substantieel werk van onderzoeksjournalisten over te nemen zonder voldoende bronvermelding. Het conflict kwam deze zomer aan het licht nadat Timmermans publiekelijk aangaf dat passages uit Werdmölders januari-uitgave Bolle Jos sterk leken op eerdere reportages die hij en een collega van BN/de Stem maakten. Later bleek ook dat gedeelten van Werdmölders boek De zaak‑Ridouan T. (2023, Prometheus) overeenkomen met stukken van NRC‑verslaggever Jan Meeus.
NRC-onderzoek toont volgens betrokken journalisten en een auteursrechtdeskundige aan dat Werdmölder delen van teksten vrijwel letterlijk of slechts licht bewerkt heeft overgenomen. Voorbeelden: een door het AD en Het Laatste Nieuws gemaakte reconstructie van een drugsroof en een diep geprofileerde reportage over Bolle Jos zijn in grote lijnen terug te vinden in Werdmölders werk; soms zijn zinnen minimaal aangepast, maar de opbouw en originele formuleringen bleven herkenbaar. Bij Meeus’ stukken zijn slechts op enkele plekken voetnoten geplaatst; bij de meeste overgenomen passages ontbreekt elke bronvermelding. Prometheus meldt dat De zaak‑Ridouan T. meer dan 17.500 keer is verkocht.
Lex Bruinhof, lector auteursrecht aan de UvA, bevestigt dat het gaat om mogelijke auteursrechtinbreuk: journalistieke teksten hebben een voldoende oorspronkelijk karakter en mogen niet zonder toestemming of correcte citaatvermelding worden overgenomen. Klein redactioneel herschrijven verandert daar juridisch weinig aan; summiere of algemene verwijzingen volstaan niet voor een beroep op het citaatrecht.
De betrokken misdaadverslaggevers leggen vooral de nadruk op de journalistieke ethiek. Zij benadrukken dat hun werk vaak tot stand komt onder zware omstandigheden en met risico’s voor persoonlijke veiligheid — een gevoelig punt omdat zij het gevoel hebben dat anderen profiteren van hun gevaarlijke research zonder passende erkenning. Paul Vugts (Het Parool) en Marieke de Witte (ANP) geven voorbeelden van unieke bronnen en langdurige rechtszitting‑verslaggeving die niet zomaar hergebruikt kunnen zijn zonder uitleg over herkomst.
Werdmölder zegt in reactie dat populaire wetenschappelijke boeken volgens hem niet gebaat zijn bij eindeloze voetnoten en dat hij mogelijk te weinig heeft verwezen; hij belooft voortaan zorgvuldiger te zijn. Uitgeverij Prometheus kondigt aan toekomstige drukken van beide boeken aan te passen en erkent dat bij sommige letterlijke citaten een noot had gemoeten, terwijl het volgens de uitgever voor het brede lezerspubliek niet wenselijk is boeken te overladen met academische bronapparaten.
De affaire toont een spanningsveld in de booming true crime‑markt: terwijl vraag en verkoop hoog zijn, verschillen normen voor bronvermelding tussen professionele onderzoeksjournalistiek en de commerciële wereld van misdaadvermaak. Journalisten spreken van structureel ‘meeliften’ door randfiguren in de industrie en geven aan dat collega’s vaak afzien van publiekelijke confrontatie — soms uit pragmatische overwegingen. De discussie raakt aan zowel juridische principes als de professionele eer en veiligheid van verslaggevers.