In plaats van serieuze aandacht voor de jeugdzorg wachten politici liever op het volgende dode kind
In dit artikel:
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd en de Inspectie Justitie en Veiligheid concluderen voor het zesde jaar op rij dat de jeugdbescherming faalt en dat de situatie sinds hun vorige rapporten zelfs is verslechterd. Hun nieuwste rapport, gebaseerd op anderhalf jaar onderzoek, richt zich op meer dan dertigduizend kinderen die op bescherming wachten of voor wie bescherming niet adequaat wordt geboden: niet om algemene preventieactiviteiten maar om kinderen die thuis ernstig in de knel zitten.
Het schrijnendste voorbeeld uit het rapport is het 10‑jarige pleegmeisje uit Vlaardingen, dat in mei 2024 zwaargewond in het ziekenhuis werd opgenomen nadat het jarenlang werd mishandeld en vernederd door pleegouders. Signalen van misbruik en mensonterende behandeling waren al sinds 2022 bekend bij hulpverleners, maar die oordeelden aanvankelijk dat het kind loog. Pas na opname bleek hoe ernstig de schade was: zestien maanden later functioneert het cognitief op peuterniveau en heeft levenslange, intensieve zorg nodig. De betrokken instanties — negen organisaties in totaal — volgden hun protocollen onvoldoende, zo stellen de inspecties. Het Openbaar Ministerie ziet geen grond om de pleegzorgorganisatie of de jeugdbescherming te vervolgen; de strafzaak tegen de pleegouders begint op 6 november.
Dit geval past in een tragische keten van vergelijkbare dossiers — van Nulde, Savanna tot Ruben en Julian — waaruit blijkt dat publieke, toezichthoudende en uitvoerende instanties structureel tekortschieten. Sinds 2019 waarschuwen de inspecties met steeds schrijnendere rapporttitels: wachtlijsten, gebrek aan capaciteit en langdurige tekorten in inzetbaarheid van jeugdbeschermers en gespecialiseerde zorg. In 2022 legden de inspecties expliciet de verantwoordelijkheid bij de politiek en drongen aan op crisisbeleid; de boodschap bleef: politieke sturing en middelen ontbreken.
Er is wel enige wetgeving aangenomen: op 7 oktober stemde de Eerste Kamer in met de Wet verbetering beschikbaarheid jeugdzorg, waarmee gemeenten verplicht worden om regionaal specialistische jeugdhulp en kinderbescherming in te kopen. Lokale en landelijke kritiek is er desalniettemin: FNV-jeugdzorg noemt de wet een pleister op een grote wond, omdat professionals niet weten waar ze terechtkunnen als regio’s besluiten bepaalde zorg niet in te kopen.
Politiek handelen stokt door bestuurlijke wisselingen en beperkte aandacht. Sinds 2019 hebben meerdere bewindslieden en staatssecretarissen het dossier gehad; op het departement Jeugd, Preventie en Sport en bij Justitie en Veiligheid wisselden de functionarissen frequent, waardoor samenhang en continuïteit ontbreken. Debatten in de Tweede Kamer lopen vaak uit op herhaling van inspectieconclusies zonder duidelijke nieuwe stappen. Partijen als JA21, PVV en BBB riepen opschudding op na het Vlaardingen‑geval, maar de politieke inzet blijft episodisch en te vaak reactief: pas na een publiek schandaal volgt politieke urgentie.
In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen was jeugdzorg opvallend afwezig in de campagneagenda. Bij het Nationale Jeugdzorgdebat in Utrecht waren grote partijen zoals de VVD (die in het verleden bezuinigingen op zorg voorstond), PVV en JA21 afwezig. Politici die wel deelnamen erkenden dat het systeem “kapot” is en dat oorzaken zoals armoede, woningnood en gezinsproblematiek vaak de kern van het probleem vormen — niet alleen het handelen op casusniveau. Toch ontbreekt een coalitiebreed of massief politiek draagvlak om de noodzakelijke en vaak dure ingrepen door te voeren.
De inspecties blijven aandringen op “stevig leiderschap” en concrete maatregelen: verantwoordelijkheid nemen, niet berusten in onmacht en structureel investeren in capaciteit en coördinatie. Tot die kolossale omslag lijkt de cyclus zich te herhalen: ernstige incidenten gevolgd door rapporten en parlementaire verontwaardiging, waarna het momentum weer wegzakt totdat het volgende kind het systeem op schrijnende wijze ontmaskert.