In Oekraïne en Venezuela tekent zich een nieuwe wereldorde af
In dit artikel:
Twee onafhankelijke geopolitieke denkers beschrijven recente gebeurtenissen — de naderende Russische zege in de oorlog in Oekraïne en het door president Trump dichtgooien van het luchtruim boven Venezuela — als kantelpunten die het einde van het unipolaire Amerikaanse tijdperk inluiden. De hoofdrolspelers in het betoog zijn de politicoloog John Mearsheimer en de oud-kolonel en schrijver Douglas Macgregor. Beiden zien dezelfde trend: een snelle verschuiving naar een multipolaire wereld waarin Washington niet langer het wereldwijde monopolie op economische en militaire macht heeft.
Macgregor, veteraan uit de Golfoorlog en voormalig medewerker in Trumps eerste kabinet, betoogt dat de westerse aanpak tegen Rusland — het bevriezen van tegoeden, uitsluiting uit Swift en duizenden sancties — heeft gefaald. In plaats van een economische ineenstorting paste Rusland zich aan, aldus Macgregor: het leverde voedsel, energie, kunstmest en grondstoffen die niet door dollarmacht te reproduceren zijn. Als gevolg zouden Rusland, China, Iran en landen uit het Globale Zuiden werken aan een parallel financieel stelsel dat New York en Londen omzeilt, waardoor Amerikaanse financiële druk zijn kracht verliest.
Een cruciaal element in Macgregors analyse is de opkomst van nieuwe Russische wapens die volgens hem de westerse afschrikkingslogica ondergraven. Hij verwijst naar een hypersonische middellangeafstandsraket, de Oreshnik, waarvan een inslag op 21 november 2024 in Dnipro volgens hem niet alleen een fabriek verwoestte maar ook de strategie van de NAVO aantastte — en waarmee hij waarschuwt dat regeringscentra in Londen en Parijs nu legitieme doelen zouden kunnen zijn. Daarnaast noemt hij het vermeende EMP-dreigement: een aanval met kernraketten die elektromagnetische pulsen zouden veroorzaken en zo grote delen van de Amerikaanse infrastructuur en het financiële systeem kunnen uitschakelen. Macgregor trekt hieruit de conclusie dat de VS in de schemering van hun hegemonie staan en dat de tijd van onbetwiste Amerikaanse dominantie — het unipolaire moment na 1990 — voorbij is.
Mearsheimer plaatst de Amerikaanse actie rond Venezuela in hetzelfde rijtje geopolitieke breuken. Hij noemt het afsluiten van Venezolaanse luchtruim "de grootste politieke aardverschuiving sinds de Cubacrisis" en ziet in de militaire druk op Caracas een poging van Washington om zijn invloed op het westelijk halfrond te bewaren. Rusland en China steunen Maduro volgens hem openlijk — onder meer met oorlogsschepen — en tarten daarmee de traditionele Amerikaanse dominantie in Latijns-Amerika. Voor Mearsheimer draait het niet om de veronderstelde drugsaantijgingen tegen Maduro, maar om grootmachtpolitiek: de VS wil een unipolair systeem handhaven, terwijl andere machten dat systeem afbreken.
Beide analisten waarschuwen dat de huidige ontwikkelingen kunnen leiden tot een nieuw soort Koude Oorlog, met meerdere grootmachten en een sterk verweven wereldeconomie. De vraag die zij openlaten: zal de VS de opkomst van een multipolaire orde accepteren of door militaire druk blijven proberen zijn hegemonie te behouden?
Opmerking: veel van deze beweringen zijn analytische interpretaties en strategische inschattingen; sommige technische en militaire claims (zoals de capaciteiten van specifieke wapensystemen of de precieze gevolgen van EMP-scenario’s) zijn omstreden en worden niet unaniem gedeeld door westerse overheden of onafhankelijke experts.