In debat over plan Wierd Duk: ,,Refo's gaan ineens heel principieel lopen doen over Zwarte Piet''
In dit artikel:
Wierd Duk, journalist bij De Telegraaf, pleit voor een nieuwe, conservatieve zuil waarin behoudende christenen en zogenaamde cultuurchristenen samen optrekken tegen wat hij ziet als “islamisering” en het “woke”-denken. Hij lanceerde dat plan onlangs tijdens een bijeenkomst van De Leskamer in het pand van Driestar educatief in Gouda en wil daar ook een eigen mediaplatform voor oprichten waar stemmen als SGP-leider Chris Stoffer en publicist Bart Jan Spruyt ruimte krijgen.
In een debat in een lokaal van het Van Lodenstein College in Amersfoort gingen SGP’er Ewart Bosma (Rijssen) en FVD-ideoloog en SGP-lid Hans van de Breevaart (Dordrecht) in op Duks voorstel en op bredere politieke en maatschappelijke thema’s. Beide politici erkennen culturele en morele tegenstellingen in de maatschappij, maar verschillen sterk van toon en strategie.
Islamisering, openbare religieuze uitingen en de rol van moslims
Van de Breevaart schetst plekken in grote steden waar islamitische aanwezigheid volgens hem overheerst en pleit voor bescheidenheid van moslims in de publieke ruimte. Hij ziet orthodoxe islam als op sommige thema’s een bondgenoot van rechts-conservatieven, bijvoorbeeld in weerwerk tegen genderideologie. Bosma erkent dat de islam in delen van de Randstad prominent aanwezig is en uit zorgen over publieke religieuze uitingen (zoals luide gebedsoproepen), maar waarschuwt tegelijk voor het politieke gevaar van voortdurend hameren op “islamisering”: dat voedt polarisatie en kan moslims juist verharden. Beide mannen vinden politieke islam die staatsrecht ondermijnt onaanvaardbaar; dat behoort strafrechtelijk te worden aangepakt.
Relationele en morele vergelijkingen
Bosma benadrukt dat overeenkomsten tussen behoudende christelijke en orthodox-islamitische opvattingen (huwelijk, seksualiteit) bestaan, maar ziet wezenlijke verschillen in positie en vrijheid van vrouwen. Hij prefereert eerder samenwerking met bijvoorbeeld Rooms-Katholieke bondgenoten dan met orthodox-islamitische stromingen. Van de Breevaart benadrukt juist de gedeelde rolopvatting tegenover genderontkoppeling en benadrukt stevigheid in verdediging van man-vrouw-onderscheid.
Populisme, polariserende retoriek en gevaar voor extreem-rechts
Bosma waarschuwt dat populistische retoriek makkelijk naar zondebokdenken glijdt en jongeren in reformatorische kringen soms verontrustende standpunten en influencers omarmen. Hij ziet het risico dat retoriek over “de grote vervreemding” en simplistische oplossingen vluchtig succes heeft maar geen werkbare antwoorden biedt. Van de Breevaart verdedigt FVD als een beweging die de progressieve elite en Brussel wil tegengaan en wijst kritiek op populisten als overdrijving; hij relativeert het gevaar van een glijdende schaal naar extreem-rechts maar erkent problemen binnen FVD-jongeren.
Antisemitisme en maatschappelijke spanningen
Beiden tonen zorgen over de toename en normalisering van antisemitisme, wijzen op incidenten (zoals rellen rond voetbalwedstrijden en demonstraties), en maken onderscheid tussen legitieme kritiek op Israël en antisemitische sentimenten. Bosma is terughoudend bij beschuldigingen aan politici en benadrukt complexiteit; Van de Breevaart ontkent dat kritiek op figuren als George Soros antisemitisch gekleurd hoeft te zijn en relativeert incidenten binnen FVD als losse gevallen of slecht bedoelde humor.
Relatie tussen orthodoxe christenen en cultuurchristenen
Bosma is kritisch over het fenomeen cultuurchristendom: dat is volgens hem losgezongen van het geloofs-wortel en mist het christelijke liefdesgebod. Hij pleit desondanks voor pragmatische samenwerkingen op concrete dossiers (gelegenheidscoalities). Van de Breevaart ziet minder spanningen tussen strijdzame en liefdevolle houdingen: soms is “de oren wassen” nodig, in zijn visie om ideologische aanvallen op fundamenten als de man-vrouwverhouding te pareren.
Praktische dossiers: abortus, zondagsopening, energietransitie
Op inhoudelijke punten is er overlap. Beide politici zijn kritisch over de huidige abortuspraktijk; Van de Breevaart prijst FVD-Kamerlid Gideon van Meijeren om principiële acties tegen abortus. Over zondagsopenstelling en vrijheid van onderwijs (artikel 23) waarschuwt Bosma dat populistische partijen niet altijd betrouwbaar zijn voor behoud van christelijke belangen; Van de Breevaart verzekert dat FVD artikel 23 respecteert. De energietransitie en lokale dossiers als Moerdijk fungeerden als voorbeelden van politieke inzet en verschillen in aanpak.
Historische vergelijking en laatste waarschuwingen
Emeritus Maarten Verkerk waarschuwde dat samenwerking met populisten gevaarlijk kan terugdenken aan de jaren dertig; Bosma ziet parallellen in onvrede over democratie en elite-verhalen maar benadrukt duidelijke verschillen met het nazisme. Van de Breevaart vindt de vergelijking te ver gaan. Concluderend tonen beide sprekers gedeelde zorgen over culturele verandering en morele vraagstukken, maar ze staan ver uiteen in diagnose, prioriteiten en vooral in de mate van bereidheid om samen met populistische krachten politiek te bedrijven. Bosma pleit voor terughoudendheid en christelijke ernst; Van de Breevaart voor stevig, cultureel-contestatoire optreden en samenwerking waar dat strategisch effectief is.