'Ik snap Dick Schoof met de week minder.' Landgenoten van divers pluimage zagen hoe de politieke chaos van dit kabinet Nederland veranderde

In dit artikel:

Na slechts 336 dagen viel het kabinet-Schoof — een kabinet gevormd met sterke invloed van de PVV en geleid door de onverkozen Dick Schoof — uiteen. De Groene Amsterdammer volgde negen Nederlanders van uiteenlopende achtergronden om te zien wat die korte maar turbulente regeerperiode daadwerkelijk veranderde in het dagelijks leven: van een azc‑locatiemanager en een melkveehouder tot een Koerdisch‑Syrische statushouder, een docent en een activist.

Politieke en bestuurlijke indruk
Veel geïnterviewden ervaren de regering als chaotisch en symbolisch in plaats van resultaatgericht. Waar formeel weinig wetsdossiers werden afgerond, veranderde wel de toon in de politiek en het publieke debat: de aanwezigheid van de PVV in de machtsstructuur maakte de partij meteen een serieuze coalitiepartner. Ambtenaar ‘Jasper’ zegt opgelucht te zijn dat hij nu weer met betrouwbare bewindslieden werkt, maar waarschuwt dat de PVV vanaf nu altijd een reële optie zal blijven. Voor velen betekent dit dat het cordon sanitaire rond extreemrechts in de praktijk verbroken lijkt, waardoor rechts‑extreme ideeën normaler zijn geworden.

Veiligheid, defensie en geopolitiek
De oorlog in Oekraïne en de internationale spanningen drukten zwaar op de gemoedstoestand van de geïnterviewden. Er kwam een haastige herbewapening en forse defensieuitgaven; voor boeren als Floor de Jong voelt dat als een verrassende beleidsomslag die eerdere bezuinigingen niet ongedaan maakt. Voor natuurbeschermer Jorien Bakker en anderen wekt de geopolitieke grilligheid — en aandacht voor conflicten zoals Gaza — onzekerheid: bondgenootschappen lijken wankel en besluiten in Den Haag worden als besluiteloos ervaren.

Stikstof, natuur en energie
Het stikstofdossier blijft vastzitten. Boeren voelen zich machteloos en moe; boerenprotestleider en melkveehouder Floor de Jong is ontmoedigd en vreest dat het debat over tien jaar weer terugloopt naar basisvragen over voedselzekerheid. Natuurorganisaties maken zich zorgen over hoe de energietransitie wordt vormgegeven: nieuwe onderzeese kabels en windparken krijgen urgentie sinds de Russische inval, maar projecten door kwetsbare gebieden als het Wad veroorzaken conflicten tussen natuurbescherming en snelle energieonafhankelijkheid.

Asiel, azc’s en sociale spanning
Azc‑locatiemanager Baukje van Dijk ervaart hoe medewerkers en vrijwilligers cruciaal zijn voor opvang, maar dat politieke uitspraken en bezuinigingsdiscussies het werk ingewikkelder en emotioneel zwaarder maken. De leiding van het COA moest extra begrotingsruimte krijgen; afgewezen onderscheidingen en harde bewoordingen van ministers maakten medewerkers persoonlijk geraakt. De moord op Lisa leidde tot een golf van emotie en een directe link‑legging in het publieke debat naar asielzoekers, wat volgens meerdere geïnterviewden (onder wie Baukje en Jorien) heeft bijgedragen aan verharding en buitenlandsehaat.

Protesten, politie en vrijheid van meningsuiting
Activisten en studenten spreken van een verkramping in omgang met protest. Student‑activist Nan Lont en andere betogers zagen harde politieoptredens bij bezettingen en pro‑Palestijnse demonstraties; volgens hen legitimeerde het kabinet‑Schoof een criminaliserende benadering van bepaalde protestbewegingen, met effect op burgemeesters en instituties die nu sneller tot harde maatregelen over zouden gaan. Dat vertaalt zich ook in de klas: docent Willemijn Zwart zegt dat ze voorzichtiger is geworden in politieke discussies en dat leerlingen zelf censureerden of juist explicieter hun mening uiten — met name over veiligheid en dienstplicht.

Sociaal klimaat en polarisatie
Meerdere stemmen spreken van een verharding in de samenleving. Jorien Bakker merkt cynisme en minder onderlinge vriendelijkheid; Sivin Sieno, Koerdisch‑Syrische statushouder, vertelt hoe zij recent vijandigheid voelde tijdens een protest op straat. Cindy Slaper, die PVV‑sympathieën heeft, ervaart juist bevestiging dat veel Nederlanders vinden dat ‘genoeg is genoeg’: thema’s als immigratie en veiligheid spelen sterk bij haar achterban. De moord op Lisa liet zien hoe snel individuele tragedies in politieke polarisatie kunnen verzanden, en zorgde voor verhitte discussies over veiligheid, migratie en cultuur.

Persoonlijke gevolgen en hoop
De reacties lopen uiteen: opluchting bij wie de val van het kabinet zag als kans op rust en duidelijkheid; teleurstelling en moedeloosheid bij boeren en milieuactivisten die voortgang missen. Er zijn ook voorbeelden van veerkracht: vrijwilligerswerk en lokale initiatieven blijven mensen houvast geven, en Jorien ziet op buurtniveau toekomst in natuurinclusieve projecten en vergroening van steden. Docent Zwart zet haar politieke betrokkenheid zelfs om in kandidatenwerk voor GroenLinks‑PvdA, uit overtuiging dat meer beroepsmensen in de Kamer nodig zijn.

Slotbeeld
De korte regeerperiode van kabinet‑Schoof heeft weinig blijvende wetgeving opgeleverd, maar veranderde wel het politieke klimaat: normalisering van de PVV als serieuze partner, verhevigde discussies over veiligheid, migratie en verdediging, en een samenleving die polariseert. Voor sommigen biedt de kabinetsval hoop op herstel; voor anderen is de geest uit de fles en blijft de vraag hoe Nederland vertrouwen, compassie en daadkracht terugwint. Nieuwe verkiezingen komen eraan, maar de interviews laten zien dat de maatschappelijke scheidslijnen die in die 336 dagen werden uitgeslepen, nog lang zichtbaar blijven.