Ieder z'n specialisme op de redactie? Bij AI-gebruik is dat een valkuil
In dit artikel:
Nieuwsredacties experimenteren in toenemende mate met kunstmatige intelligentie (AI) om journalisten te ondersteunen bij onderzoekswerk en routinetaken, maar de verantwoordelijke toepassing ervan blijft een uitdaging. Onderzoek van de Universiteit Leiden, in samenwerking met Belgische en Britse wetenschappers, toont aan dat technische kennis en begrip van journalistieke ethiek vaak gescheiden zijn binnen mediabedrijven. Effectief AI-gebruik vereist nauwe samenwerking tussen journalisten, IT-specialisten, het management en inkoopafdelingen, maar communicatie tussen deze groepen blijkt vaak beperkt door zogenaamde ‘silo’s’ — aparte kennisbunkers binnen organisaties.
Interviews met medewerkers van Nederlandse redacties zoals De Telegraaf, de Volkskrant, NOS en RTL Nederland lieten zien dat er niet alleen verticale kloven bestaan tussen journalisten en leidinggevenden, maar ook horizontale verschillen in AI-kennis onder redacteuren zelf. Sommige verslaggevers maken weinig gebruik van of begrijpen AI nauwelijks, terwijl techgerichte collega’s er intensief mee werken. Ook is er vaak onduidelijkheid over welke AI-toepassingen worden ingezet, wat de controle en verantwoordelijkheid bemoeilijkt. Medewerkers verwijzen bij technische vragen regelmatig door naar IT-collega’s, wat een afschuifdynamiek kan veroorzaken. Daarnaast is er een afstand tussen redacties en hun moederbedrijven als het gaat om kennis over AI-beleid.
Om de barrières te doorbreken pleiten de onderzoekers voor gerichte trainingen in AI voor journalisten en leidinggevenden, zodat de technische aspecten beter worden begrepen en niet beperkt blijven tot specialisten. Bovendien kan het gezamenlijk testen van AI-tools voor gebruik op de redactie de samenwerking bevorderen en het vertrouwen vergroten. Deze aanpak helpt ook om verwachtingen te temperen en AI op een realistische manier te integreren binnen het journalistieke proces. Nederlandse media als NOS, RTL en de Volkskrant hebben al ethische richtlijnen opgesteld, wat laat zien dat er al stappen worden gezet, maar versterkte communicatie en gedeelde kennis blijven cruciaal voor verantwoord AI-gebruik in de journalistiek.