Huidig klimaatbeleid is ondeugdelijk. Richt je op energiebesparing en klimaataanpassing.
In dit artikel:
Nederlanders zijn steeds minder geïnteresseerd in zonnepanelen op hun eigen daken: veel huishoudens krijgen al terugleverkosten en per 2027 verdwijnt de salderingsregeling. Waar Nederland aanvankelijk koploper was in dakpannen met zonnepanelen, zorgt wisselend overheidsbeleid en een explosie aan grondgebonden zonneparken voor een omslag.
Volgens Maarten van Andel ontstaat het huidige overaanbod van zonnestroom niet door te veel panelen op daken, maar door te veel zonneparken op de grond. Om piekproblemen midden op de dag te vermijden worden veel nieuwe parken niet meer zuidgericht maar op het oosten en westen geplaatst. Die opstelling spreidt de productie over ochtend en namiddag en vermindert stroompieken, maar per paneel leveren oost-/west-opstellingen substantieel minder op dan zuidgerichte installaties. Dat drijft de kilowattuurprijs omhoog — Nederland heeft al een van de hoogste elektriciteitsprijzen in Europa — en maakt het beleid inefficiënter.
Van Andel legt de verantwoordelijkheid vooral bij slecht doordacht beleid: het ontmoedigen van dakgebonden zonnepanelen terwijl grondparken steeds meer ruimte innemen, en het ontbreken van coherente, technisch onderbouwde keuzes in partijprogramma’s. Hij signaleert dat geen enkele partij een consistent en inhoudelijk gewogen klimaat- en energiebeleid voert; veel voorstellen zijn technisch onhaalbaar of onvoldoende onderbouwd. Ook linkse partijen scoren volgens hem niet beter op dit punt.
Het Planbureau voor de Leefomgeving concludeerde op Prinsjesdag dat het onwaarschijnlijk is dat Nederland het wettelijke doel van 55% CO2-reductie in 2030 haalt. Van Andel noemt het huidige pakket aan maatregelen — windparken, zonneparken, biomassacentrales, warmtenetten, waterstof, E10, elektrisch rijden, warmtepompen, CO2-opslag — duur, traag en in uitvoering problematisch. Er zijn voorbeelden van ernstige uitvoeringsknelpunten: wachttijden tot tien jaar voor netaansluiting en falende leveringszekerheid. In plaats van steeds meer en sneller te eisen, zou volgens hem beleid eerst geëvalueerd en bijgesteld moeten worden.
Van Andel prijst slechts één partij, BBB, die pleit voor een “pitstop”: tijdelijk evalueren en bijsturen voordat men onveranderd doorgaat met gebrekkig beleid. Hij wijst erop dat beleidsfalen soms niet voortkomen uit gebrekkige uitvoering, maar uit ondeugdelijke maatregelen zelf — een gedachte die moed en vakspecialisme vraagt om toe te geven en te corrigeren. Als positief voorbeeld noemt hij de afbouw van biomassa, waar politieke consensus is ontstaan nadat eerdere keuzes onhoudbaar bleken.
Als alternatief pleit hij voor meer aandacht voor energiebesparing en klimaataanpassing: betere isolatie van huizen, lagere snelheden (100 km/u), versterking van dijken en modernisering van zoetwaterbeheer. Zulke maatregelen leveren onafhankelijke baten ongeacht hoe de internationale klimaataanpak zich ontwikkelt en zijn volgens hem essentieel voor Nederland als laaggelegen, dichtbevolkt en hooggeïndustrialiseerd land.
Het betoog vormt ook een introductie voor zijn boek De Nieuwe Kies Wijzer Klimaat (uitgeverij Blauwburgwal), waarin hij opties en partijplannen analyseert; het verschijnt op 22 september 2025 en is nu te bestellen.