Hugo Gietelink: "Wie vijandbeelden blijft zaaien, oogst oorlog"

In dit artikel:

Hugo Gietelink en Reinout Koperdraat — politicologen en oud-activisten met communistische/socialistische wortels — hebben Hart voor Vrijheid, bekend van de gele paraplu’s en marsen tijdens de coronatijd, een nieuwe vredestak gegeven nu het oorlogssentiment recent weer opklaart. De vereniging begon als beweging voor vrijheidsrechten en gemeenschapszin en wil die ongewijzigd aanvullen met een duidelijke vredesopdracht: niet polariseren maar verbinden en het gesprek aangaan.

Beiden putten uit decennialange ervaring in buurtwerk en activisme (Koperdraat lang actief bij de SP; Gietelink met jaren als docent en reisgids) en verwijzen naar de massabewegingen van de jaren ’80 als voorbeeld: toen was de eis helder — kernwapens weg — waardoor breed gedragen allianties mogelijk waren. Ze constateren dat veel hedendaagse vredesgroepen (zoals Pax, Kernwapens Weg, Stop de Wapenhandel, Vrouwen voor Vrede) wel weer samenkomen via initiatieven als DeNieuweVredesbeweging.nl, maar dat de bewegingen vaak klein en vergrijsd zijn. Hun uitdaging: hoe van losse clubs weer een brede, krachtige beweging bouwen.

Hun pogingen tot samenwerking met zeventien bestaande organisaties liepen stroef. Ze voerden gesprekken met spelers in het veld — onder wie Jacob de Jonge en Marijntje Smits — maar werden deels afgewezen en van etikettering beschuldigd; sommige tegenstanders bestempelden hen al snel als extreemrechts of ‘wappies’. Volgens Koperdraat leidde dat tot besluitvorming op basis van gevoelens in plaats van inhoud, iets wat zij juist willen overstijgen door te “verbinden op hoofdlijnen”.

In inhoudelijke opvattingen pleiten Gietelink en Koperdraat voor humanisering en dialoog: vrede vereist het vermogen om te luisteren, nieuwsgierig te blijven en de ander als mens te zien in plaats van in een zwart‑witverhaal over goed versus kwaad. Ze zien de oorlog in Oekraïne deels als proxyoorlog waarin westerse en Russische belangen en wapenleveranties een rol spelen, en waarschuwen voor angstpolitiek en simplificatie waarbij grondstoffen en geopolitieke belangen vaak de inzet zijn. Daardoor pleiten zij tegen volledige isolatie van Rusland en voor herstel van culturele en economische verbindingen — symbolische voorbeelden zoals deelname aan internationale evenementen moeten volgens hen kanalen openhouden.

Vrede definiëren ze breder dan ontwapening alleen: het gaat ook om minder stress, minder ongelijkheid en meer zekerheid voor basisbehoeften. Veiligheid is volgens hen primair sociale zekerheid — huisvesting, werk, voedsel — niet louter militaire versterking. Praktisch zetten ze in op zichtbaarheid en herhaling: demonstreren op de Dam, klein maar consistent aanwezig blijven, en mensen thuis leren luisteren en conflicten niet te laten escaleren. Apathie zien ze als de grootste vijand; historische verworvenheden ontstonden volgens hen doordat mensen opstonden en organi seerden.

Kortom: Hart voor Vrijheid zoekt een frisse, op verbindende hoofdlijnen gerichte vredespolitiek die grassrootsorganisatie, persoonlijke zelfreflectie en open kanalen met geopolitische tegenhangers combineert, juist om polarisatie en angstpolitiek te doorbreken.