Houthi-basis, of toch iets anders? Onderzoekers open bronnen worstelen ermee

In dit artikel:

Een anonieme gebruiker op X, actief onder de naam @VleckieHond, claimde op basis van satellietbeelden de exacte locatie van een ondergrondse Houthi-basis ten noordwesten van Sanaa in Jemen te hebben gevonden. Vier weken later voerde het Amerikaanse leger op die plek een luchtaanval uit. Kort na de aanval erkende de gebruiker fouten, nadat aan de Houthi’s gelieerde media meldde dat er geen militaire basis was en alleen burgerslachtoffers vielen. Dit leidde tot kritiek onder andere X-gebruikers die het account verantwoordelijk hielden voor de doden. De persoon achter @VleckieHond stelt echter dat het Amerikaanse leger waarschijnlijk niet zijn informatie van sociale media haalde.

OSINT (open source intelligence) wordt frequent ingezet om open bronnen zoals sociale media en satellietbeelden te analyseren en militaire doelwitten te identificeren. Volgens expert Wim Zwijnenburg, verbonden aan burgerjournalistiekcollectief Bellingcat, vertrouwt het Amerikaanse leger op diverse inlichtingenbronnen, waaronder drones en informanten, en wordt informatie van osint’ers slechts als één van de vele inputs gebruikt. Hij benadrukt dat er vaak onzekerheden en fouten optreden bij het bepalen van doelwitten. Het incident met @VleckieHond onderstreept ethische dilemma’s rond het openbaar maken van potentiële militaire locaties, vooral omdat het moeilijk is met zekerheid vast te stellen of een locatie een legitiem doelwit is en wat de gevolgen zijn voor de veiligheid van burgers.

OSINT’ers zoals @VleckieHond verrichten vaak waardevol werk door misstanden aan het licht te brengen en machthebbers kritisch te volgen. Toch waarschuwt Zwijnenburg voor voorzichtigheid bij conclusies, omdat objectieve bevestiging lastig is. In eerdere conflicten, zoals de burgeroorlog in Syrië en de NAVO-interventie in Libië, speelde sociale media een actieve rol bij het identificeren en aanleveren van doelwitinformatie, wat zowel positieve als controversiële gevolgen had, waaronder onbedoelde burgerslachtoffers. De balans tussen transparantie, veiligheid en ethiek blijft een complex vraagstuk in de inzet van open source inlichtingen voor militaire doeleinden.