„Houd kerkplein als ontmoetingsplek in stand bij herbestemming kerk"

In dit artikel:

Architect Martijn Honselaar en ontwerper openbare ruimte Jacqueline Moors waarschuwen dat bij sloop of herbestemming van religieuze gebouwen vaak ook de omliggende gemeenschappelijke tussenruimten verdwijnen: het kerkplein, schoolplein en kloostertuintje die jarenlang het sociale hart van wijken vormden. Voor het naslagwerk Religieus erfgoed in Tilburg (uitg. Henk van Doremalen Producties) onderzochten zij ongeveer dertig parochiale ensembles in Tilburg — kerk, pastorie, school en parochiehuis samen — en zetten in een essay de waarde van die tussenruimten centraal.

Hun waarneming: veel van deze pleinen worden bij hergebruik verhard en ingericht als parkeerplaats of afgesloten met hekken, waardoor ze hun open, ontmoetingsfunctie verliezen. Moors pleit ervoor hekken kritisch te heroverwegen en de ruimte opener te maken; kleinschalige oplossingen zoals een doorgang in het hek of juist het weghalen ervan, een zitje bij de woning, of multifunctionele parkeerplekken die ook als speelplek kunnen dienen, herstellen de overgang tussen publiek en privaat.

De onderzoekers geven ook positieve voorbeelden uit Tilburg: enkele kerken werden omgevormd tot wijkcentra met kinderopvang of brede scholen, de pastorietuin bij de Goirkese kerk in Tilburg Oud-Noord huisvest nu een kinderboerderij, en een voormalige kloostertuin is als “Kloostertuin” een stedelijk parkje en speelplek geworden. Zulke initiatieven tonen dat tussenruimten sociale samenhang kunnen bevorderen doordat ze laagdrempelig ontmoetingen tussen uiteenlopende bewoners mogelijk maken.

Hun kernboodschap is helder: gemeenschapsvorming zit niet primair in de gebouwen maar in de open ruimtes ertussen. Bij herbestemming van religieus erfgoed zouden beleidsmakers, ontwikkelaars en bewoners die tussenruimten bewust moeten behouden of transformeren, zodat ze blijven bijdragen aan sociale interactie en leefbaarheid in de buurt.