Honderden miljoenen nagelaten aan goede doelen, nabestaanden niet altijd blij
In dit artikel:
In 2024 ontvingen erkende Nederlandse goede doelen bijna 500 miljoen euro uit nalatenschappen — een toename van ruim 40 procent ten opzichte van vijf jaar eerder. Volgens het rapport Geven in Nederland 2024 waren erfenissen het afgelopen jaar goed voor ongeveer dertig procent van alle particuliere giften aan CBF‑gecertificeerde organisaties; alleen instellingen die aan strenge kwaliteitseisen voldoen zijn in deze cijfers meegenomen.
De meeste nalatenschappen gaan naar doelen op het gebied van gezondheid, internationale hulp, mensenrechten en welzijn; onderwijs en wetenschap staan onderaan de lijst, al is het bedrag daarvoor het afgelopen jaar zes keer hoger geworden. KWF staat al jaren bovenaan wat betreft nagelaten geld. Zowel vaste legaten als volledige erven komen voor; in sommige gevallen treden goede doelen zelf op als executeur en regelen zij de afwikkeling van de nalatenschap. Jana van Muijden van de Dierenbescherming noemt het bijzonder dat donateurs soms hun hele bezit toevertrouwen aan de organisatie. Door langdurige relaties zijn de inkomsten uit nalatenschappen bij de Dierenbescherming in tien jaar tijd van €10 miljoen naar €20 miljoen per jaar gegroeid.
Ook zichtbaarheid en campagnes spelen een rol: het Concertgebouw Fonds werft via bekende reclames en ontvangt uiteenlopende nalatenschappen, van een paar duizend euro tot een huis, aldus directeur Simon Reinink. Hoogleraar erfrecht Bernard Schols ziet vooral kinderloze en vermogende donateurs vaker goede doelen opnemen in hun testament; notariskantoren houden zelfs lijsten met keuzeopties klaar. Tegelijkertijd nemen ook conflicten rond erfenissen toe — bekende procedures betroffen onder meer CliniClowns — omdat nabestaanden soms verrast worden door volledige giften aan instellingen. Schols benadrukt daarbij dat “de wil van de overledene wet is”, maar dat goede doelen steeds vaker rekening houden met sentimentele waarde voor nabestaanden.
Het rapport noteert dat 54 procent van 55-plussers een testament heeft en acht procent daarin goede doelen noemt. Onderzoekers schatten dat de jaarlijkse omvang van nalatenschappen in 2048 tussen grofweg €2,1 miljard en €6,7 miljard kan uitkomen, afhankelijk van ontwikkel¬ingen in demografie en vermogen.