Homo zijn mag wel, homo doen niet: de dubbele boodschap in religieus onderwijs
In dit artikel:
Het ministerie van Onderwijs stelt dat scholen homoseksualiteit niet mogen afwijzen en dat de vrijheid om jezelf te zijn een van de pijlers van Nederland is. Uit onderzoek van Nieuwsuur blijkt echter dat veel reformatorische en islamitische scholen in de praktijk wel een grens trekken: homoseksuele gevoelens mogen erkend worden, maar het aangaan van een relatie, verkering of seks wordt vaak afgewezen of ongewensd geacht.
Op sommige reformatorische scholen worden gastsprekers uitgenodigd die zelf christen en homoseksueel zijn maar celibatair leven. Een van die sprekers, Herman van Wijngaarden, presenteert celibaat als een volwaardige levenskeuze en legt ook regels op rondom seksualiteit, zoals het toestaan van zelfstandig masturberen zolang het niet met “onreine fantasieën” samengaat. De onderwijsinspectie verwijst voor handhaving naar het ministerie, dat geen formele definitie geeft van waar homoseksualiteit volgens de overheid ophoudt — gevoelens versus het praktiseren daarvan blijft onduidelijk.
Deskundigen waarschuwen dat die scheidslijn schadelijk kan zijn. Pedagoog Peter Bos en hoogleraar Mirjam Sombroek zeggen dat relaties en intimiteit onderdeel zijn van iemands identiteit; het toestaan van gevoelens maar het ontzeggen van verbinding betekent in feite afwijzing en kan leiden tot blijvende mentale problemen. Het Nederlands Jeugdinstituut en ontwikkelingspsychologe Marielle Balledux wijzen op risico’s zoals onzekerheid, angst en depressie bij jongeren die hun gevoelens moeten onderdrukken.
Ook binnen islamitisch onderwijs blijkt in veel gevallen geen ruimte te zijn voor openlijke relaties tussen gelijkgeslachtigen. ISBO-bestuurder Ayhan Tonca plaatst islamitische scholen in dezelfde categorie als reformatorische instellingen wat betreft het onaanvaardbaar vinden van relaties. Voorlichtingsmateriaal op sommige islamitische scholen beschrijft homoseksuele gevoelens als een beproeving die onderdrukking vereist om aan religieuze normen te voldoen.
Nieuwsuur vond illustratief lesmateriaal waarin een prentenboek dieren leert een feest met lhbtv-vlag en jurken te verwerpen; vergelijkbare methodes noemen praktische bezwaren tegen homohuwelijk, zoals vermeende ontwrichting van de samenleving en hygiëneredenen. Religiewetenschappers en pedagogen noemen dit zorgelijk: dergelijk lesmateriaal kan vijandigheid of walging jegens lhbtq‑mensen normaliseren en jonge kinderen een negatieve houding aanleren.
Een voormalige leerling, Dirk Morks (21), vertelt dat hij zich op een reformatorische middelbare school niet vrij voelde om uit de kast te komen, een ervaring die de beschreven gevolgen voor welzijn illustreert.