Hollandsche Manege midden in Amsterdam kiest nieuwe koers: 'Alleen met de paarden redden we het niet'
In dit artikel:
De Hollandsche Manege op de Overtoom in Amsterdam — de oudste rijschool van Nederland — staat op een kruispunt tussen paardhouderij en toeristische onderneming. Eigenaars Aaltje en Justus Valk moesten de afgelopen jaren ingrijpende keuzes maken: waar ooit plaats was voor zo’n 70 paarden, is dat aantal inmiddels gehalveerd. Druk van dierenwelzijnsregels, protesten van activisten en stijgende huisvestingskosten na verkoop en restauratie van het pand dwongen hen tot heroriëntatie.
Het monumentale gebouw werd in 2017 door de gemeente aan Stadsherstel verkocht en grondig gerestaureerd om het toekomstbestendig en duurzaam te maken. De renovatie betekende echter hogere huren, terwijl de manege door de slechte staat van het gebouw, de verbouwing en daarna corona lange tijd nauwelijks kon draaien. Justus vat het zo samen: „De toekomst van dit bedrijf ligt niet meer in de manege zelf.” Aaltje voegt toe dat „alleen met de paarden” de huur niet meer op te brengen was.
Sinds 2020 heeft de manege museumstatus gekregen en zijn er drie museale zalen ingericht (met onder meer een collectie dameszadels, de architectuur en de paardengeschiedenis). De locatie trekt nu jaarlijks ongeveer 12.000 bezoekers; de eigenaren mikken op 30.000 tot 50.000 op termijn. Om dat te realiseren is de bedrijfsvoering verschoven naar meer toerisme en evenementen: openstellingen, ADE-evenementen, de Pizza Show, huwelijken en verhuur vormen nu de belangrijkste inkomstenbronnen.
Toch blijft de Hollandsche Manege juridisch gezien primair een paardenhouderij vanwege de verplichtingen van het Levend Paardenmuseum. Dat beperkt ingrepen in de binnenrijbaan en dwingt tot een balans tussen publieksactiviteiten en zorg voor de dieren. Een belangrijk cultureel element is het dameszadelrijden — erkend immaterieel cultureel erfgoed — dat elke zondag in de monumentale binnenbak wordt gedemonstreerd en waarvoor de manege een unieke overdrachtsfunctie vervult.
De praktische koers is helder: minder paarden om stallen vrij te maken voor evenementen en tegelijkertijd het welzijn van de dieren te verbeteren door ze vaker op land te laten lopen. Financieel biedt die mix van erfgoedbehoud en commerciële exploitatie meer houvast dan alleen het les- en paardenbedrijf. Tegelijk dromen de eigenaren van aanvullende belevenissen zoals VR-rondleidingen naar hoe het pand er 140 jaar geleden uitzag en het tentoonstellen van historische koetsen in voormalige stallen.
Kortom: de Hollandsche Manege wil haar rijke traditie behouden — met name het dameszadelrijden — maar transformeert naar een hybride organisatie waarin toerisme, erfgoed en zorg voor paarden samen de toekomst bepalen. De paarden blijven aanwezig, maar spelen niet langer per se de hoofdrol.