Hoezo 'afspiegeling'? Nederland vergrijst, maar de lijsttrekkers worden steeds jonger
In dit artikel:
Op 1 januari telde Nederland volgens het CBS 3.755.679 inwoners van 65 jaar en ouder, waaronder 932.295 tachtigplussers. Het aandeel 65-plussers groeide van 12,8% in 1990 naar 20,8% nu; het bureau verwacht dat dit rond 2040 op ongeveer 25% uitkomt, vervolgens een decennium stabiel blijft en na 2050 weer stijgt wanneer millennials de pensioengerechtigde leeftijd bereiken.
Die vergrijzing heeft zowel kwantitatieve als kwalitatieve gevolgen. Ouderen vormen een omvangrijke consumentenmarkt: tijdschriften en media verschuiven naar oudere doelgroepen (het grootste weekblad is nu het MAX-magazine) en banken en reisorganisaties signaleren dat 65-plussers meer besteden aan horeca, cultuur en vakantie. ABN Amro noteerde in 2023 dat bijna een kwart van alle Europese toeristische overnachtingen door 65-plussers wordt gerealiseerd. De samenstelling van de groep ouderen verandert: de jongste 65-plussers (veelal babyboomers) zijn beter opgeleid, vaak financieel sterker door dubbele pensioenen en huizen met overwaarde, en blijven langer gezond en actief.
Politiek gezien zijn de effecten gemengd. Thema’s als zorg en pensioenen blijven prominent op de agenda en er bestaan al decennia ouderenpartijen. Tegelijk is er een duidelijke kloof tussen demografie en politieke vertegenwoordiging: de gemiddelde leeftijd van lijsttrekkers voor de komende Tweede Kamerverkiezingen is 46,8 jaar, en geen van de lijsttrekkers is 65-plus — een contrast met eerdere periodes waarin partijen wel AOW‑gerechtigde kopstukken hadden (bijv. Bolkestein en Els Borst in 1998). Ook de gemiddelde leeftijd van Kamerleden daalt (nu rond 47 jaar), mede door kortere zittingsperiodes. Opmerkelijk is de stijging van jonge lijsttrekkers onder de veertig bij de aanstaande verkiezingen.
Kortom: Nederland wordt snel grijzer en die groep heeft meer koopkracht en andere voorkeuren dan oudere generaties, maar de politieke top weerspiegelt die demografische verschuiving nog niet. Gezien het streven naar representativiteit zou meer zichtbaarheid van oudere politici in een vergrijzend land logisch zijn.