Hoe onrechtvaardig wetten en regels ook worden, er zullen altijd mensen zijn die een manier vinden om ze te omzeilen
In dit artikel:
Marian Donner beschrijft in deze column hoe haar levenslustige vriendin, bij wie ze steevast “N die alles weet” noemt, tijdens de coronajaren juist alle regels omzeilde en bleef feesten: van besloten cocktailbars en huiskamer-diners met ingehuurde chefs tot clandestiene sportsessies in Alkmaar. Waar veel literatuur de pandemie schildert als een tijd van isolatie, was N’s houding er één van speelse tegenstand — zelfs haar uitroep “I love corona!” illustreert dat zij de beperkingen als uitdaging zag.
Die bestuurlijke en sociale spanningen ziet Donner terug in de huidige censuurgolven, met name in de Verenigde Staten. Onder druk van conservatieve actiegroepen als Moms for Liberty werden in het schooljaar 2023–2024 ruim vierduizend titels uit Amerikaanse schoolbibliotheken verwijderd, waaronder werk van Toni Morrison, Margaret Atwood en Alice Walker, en zelfs George Orwells 1984. Donner wijst op de ironie dat groepen die zich aanvankelijk tegen coronarestricties organiseerden nu woorden als gevaarlijk behandelen — een ontwikkeling die haar zorgen baart omdat vergelijkbare dynamieken ook hier kunnen toeslaan, temeer daar onderzoek aangeeft dat bijna de helft van Nederlanders behoefte aan autoritair leiderschap toont.
Tegelijk ontstaat er verzet tegen censuur in onverwachte vormen. Reporters Without Borders bouwde The Uncensored Library in Minecraft: een virtuele bibliotheek waarin verboden of gecensureerde artikelen en boeken toegankelijk zijn voor vooral jongere spelers. Voor Donner is dat een bemoedigend voorbeeld: waar wetten en regels knellen, vinden mensen creatieve ontsnappingsroutes. Woorden zijn krachtig — “wapens”, zoals ze stelt — maar er zullen altijd mensen zijn die manieren zoeken om die woorden en ideeën in omloop te houden.
Donner sluit met de gedachte dat die vindingrijkheid essentieel blijft: de uitdaging is niet alleen om muren op te trekken, maar om de nooduitgangen te vinden en te benutten.