Hoe maak je een succes van een sport- en beweegroute?
In dit artikel:
Een sport- en beweegroute is een vrij toegankelijk parcours over bestaande paden in de openbare ruimte, voorzien van markeringen, speelse elementen of opdrachten om mensen tot bewegen te verleiden. De huidige routes zijn afgeleiden van de trimbanen uit eind jaren zestig (eerste Nederlandse exemplaren in 1969) maar richten zich nu vooral op fysiek inactieven en beginnende actievelingen in plaats van verenigingssporters.
Onderzoek in Nederland en Vlaanderen laat zien dat veel routes nauwelijks worden gebruikt. Britse studies tonen wel interesse in uitdagende onderdelen, maar oudere deelnemers kiezen er in de praktijk minder vaak voor vanwege gevoelens van schaamte, angst, voorzichtigheid of groepsdruk. Andere barrières zijn ongunstige locatiekeuze (bijv. langs drukke wegen of in versteende gebieden), onduidelijke bewegwijzering, onveilige of slecht onderhouden toestellen en gebrek aan bekendheid.
Ontwerpkeuzes beïnvloeden het succes sterk. Routes komen het best tot hun recht op plekken waar mensen graag verblijven, bij voorkeur groene omgevingen. Veiligheid, juiste moeilijkheidsgraad, duidelijke bewegwijzering en aantrekkelijk vormgegeven opdrachten vergroten de kans op gebruik. Betrek wijkbewoners, lokale organisaties en bedrijven bij locatie en ontwerp: zij kennen de gebruikscontext en kunnen draagvlak creëren.
Het plaatsen van fysieke voorzieningen (hardware) alleen blijkt onvoldoende. Effectiviteit neemt toe wanneer routes worden gecombineerd met programmering en activering (software): georganiseerde activiteiten zoals loop- of sportgroepjes, begeleide wandelingen en regelmatige bijeenkomsten (waarbij samen koffiedrinken vaak stimuleert) bevorderen deelname. Begeleiders — vrijwilligers of zorg- en sportprofessionals (huisartsen, fysiotherapeuten, buurtsportcoaches, enz.) — zijn belangrijk voor motivatie, veiligheid en continuïteit. Voorlichting over risico’s van inactiviteit en gerichte promotie via sociale media, sleutelfiguren en lokale kanalen vergroten bekendheid en deelname. Communicatie moet op maat voor verschillende doelgroepen zijn.
Conclusie: een succesvolle sport- en beweegroute vraagt meer dan goede apparatuur en een uitgezet pad. Organisatorische verankering (eigenaarschap, onderhoud, programma) en sociale activering zijn even essentieel. Vooral voor ouderen zijn een veilige omgeving, passende begeleiding en aanbod op maat cruciaal. Alle onderdelen van het BVO-model (hardware, orgware, software) moeten samenwerken om blijvend effect te bereiken.