Hoe is de Amsterdamse explosiegolf verder in te dammen?
In dit artikel:
In Amsterdam werken sinds anderhalf jaar alle politieonderdelen nauw samen om de explosie-aanslagen beter aan te pakken. In 2024 telde groot-Amsterdam 251 explosies, en in 2025 tot nu toe 90, een daling van 25 procent ten opzichte van het voorgaande jaar, maar het aantal blijft zorgwekkend hoog. De samenwerking begon nadat er in september 2023 binnen een maand 35 bommen ontploften, waarna een ‘operationele kerngroep Explosieven’ werd opgericht. Deze eenheidsbrede aanpak zorgt ervoor dat verbanden tussen incidenten duidelijker worden en daders vaker op heterdaad worden betrapt.
Uit onderzoek blijkt dat veel jonge daders via socialmediaplatforms zoals Snapchat en Telegram worden geronseld door oudere tussenpersonen, die inmiddels voor het uitbuiten van kwetsbare jongeren gevangenisstraffen kregen. De explosieven zijn vaak eenvoudig zelfgemaakte bommen, bestaande uit brandstofflessen met zwaar vuurwerk. De daders worden betaald, soms na afloop niets, en krijgen hulp bij vervoer naar en van de locatie.
De explosies liggen in 40 procent van de gevallen in een crimineel conflict en in 30 procent in een sociaal conflict, waarbij explosieven soms makkelijker worden ingezet dan een vuurwapen. De onderzoeksfocus ligt nu niet alleen op de uitvoerders maar ook op ‘makelaars’ en opdrachtgevers, en er is samenwerking met andere politiediensten in Nederland en internationaal.
De politie constateert dat een integrale aanpak noodzakelijk is, waarbij niet alleen het strafrecht de oplossing biedt. Woningcorporaties staan vaak machteloos omdat ze pas na langdurige procedures kunnen optreden tegen huurders die betrokken zijn bij explosies. Specialisten pleiten voor wetswijzigingen zodat corporaties politie-informatie kunnen gebruiken om sneller in te grijpen. Burgemeester Femke Halsema krijgt wel bestuurlijke rapportages, maar sluitingen van panden vinden nauwelijks plaats; Amsterdam is hier voorzichtiger dan omliggende gemeenten, waar burgemeesters soms sneller woningen sluiten of creatieve maatregelen nemen zoals gebiedsverboden en cameratoezicht.
De huidige regelgeving is sinds januari 2024 verruimd, waardoor woningen ook kunnen worden gesloten na beschietingen of explosies, mits de politie dit aannemelijk maakt. Toch worden sluitingen in Amsterdam zelden toegepast zonder andere oorzaken zoals langdurige overlast. Ondertussen blijven gevaarlijke explosieven, zoals cobra’s, makkelijk verkrijgbaar via buitenlandse routes, en brandstof is vrij toegankelijk, wat het probleem complex maakt.
De specialisten benadrukken dat de aanpak van de explosie-epidemie een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van politie, gemeente, woningcorporaties en andere actoren. Hoewel de samenwerking binnen de politie al leidt tot een daling van aanslagen, blijft volgens hen een veelomvattender en krachtiger beleid nodig om de veiligheid in de getroffen woonwijken te waarborgen en de enorme impact op bewoners te verminderen.