Hoe de Trilaterale Commissie de EU en Nederland beïnvloedt
In dit artikel:
De Trilaterale Commissie (TC) is een besloten, invloedrijk netwerk van topfiguren uit politiek, bedrijfsleven en wetenschap, opgericht in 1973 door Amerikaanse grootbanken en David Rockefeller om samenwerking tussen Noord-Amerika, West-Europa en Japan te bevorderen. Met ongeveer 300–350 leden speelt de commissie een rol in het vormgeven van westers beleid via twee hoofdwegen: taskforces die beleidsnota’s en aanbevelingen uitwerken en vertrouwelijke bijeenkomsten waar toekomstige beleidsmakers ideeën uitwisselen. Dit informele krachtenveld wordt in de literatuur soms aangeduid als “power without representation”: beleid dat via gesloten elite-netwerken in de openbare politiek terechtkomt zonder directe democratische verantwoording.
Een recent prominent voorbeeld is de Task Force on Global Capitalism in Transition (rapport voorjaar 2022), die aanbevelingen deed voor een heroriëntatie van het kapitalisme met de energietransitie centraal. De kernpunten van deze taskforce sluiten nauw aan bij de langetermijnstrategie van de EU en de Sustainable Development Goals van de VN, en stellen streefdata richting 2050 vast. Ideeën uit die taskforce dienden ook als inspiratie voor de G7 “climate club”, een samenwerkingsvorm van G7-landen (plus EU-lidstaten) die snelle uitvoering van het Klimaatakkoord wil stimuleren, industrie-decarbonisatie wil versnellen en koolstoflekkage wil tegengaan. Verder zijn er concrete dossiers waar TC-leden rechtstreeks meeschrijven aan documenten die ook door de EU worden gebruikt.
In Nederland zijn meerdere prominente politici en bestuurders (zowel actief als voormalig) verbonden aan de TC en fungeerden zij als kanaal waarlangs die ideeën naar nationaal beleid sijpelen. Voorbeelden: Hans Wijers (deelname aan de taskforce, achtergrond in industrie en beleid), Joris Voorhoeve (defensie en trans-Atlantische samenwerking), Dick Benschop (netwerken en governance), Rob Jetten (klimaat en EU-beleid, vermeld op de ledenlijst van 2025), Klaas Knot (TC-lid sinds 2011, brugfunctie tussen DNB/ECB en internationale financiële discussies), Corien Wortmann-Kool (pensioenen/financiën) en Louise Fresco (voedsel/landbouw). Deze personen beïnvloeden beleid via twee gebruikelijke routes: normatieve convergentie (meerdere elites adopteren dezelfde oplossingen) en persoonlijke overdracht (inzichten meegenomen bij staatsfuncties of centrale bankwerk).
Belangrijk om te benadrukken is de nuance: er bestaan geen juridisch afdwingbare “Trilateral orders” richting nationale kabinetten. Empirisch bewijs van invloed is vaak gebaseerd op thema-overlap en netwerkconnecties, niet op directe bevelen. Toch concluderen onderzoekers dat de TC effectief ideeën verspreidt die later in beleidsvorm terugkomen — mede doordat veel leden later beslissingsmacht verkrijgen.
Een Canadese studie (University of Victoria) plaatste de Trilaterale Commissie boven andere elitefora zoals Bilderberg en het WEF in termen van invloed. De artikelauteur noteert dat de benoeming van Rob Jetten tot premier volgens dit netwerk duidt op sterke vertegenwoordiging van TC-, Amerikaanse en EU-belangen in Nederland. Samengevat: de TC fungeert als stille maar structurele schakel tussen internationale elite-discussies en nationale/EU-beleidsagenda’s, met leden in Nederland die vaak als bruggenbouwers optreden.