Hoe de AfD met cultuurcentra in kleine dorpen Duitsland wil veroveren
In dit artikel:
Aan de Hauptstraße 4 in het West-Duitse dorpje Gauersheim (654 inwoners) is een ogenschijnlijk onopvallend beige pand omgevormd tot Treffpunkt Nordpfalz, een cultuurcentrum van de AfD. Wat vroeger een restaurant was, huisvest nu lezingen, borrelavonden, feestjes en zelfs een eigen kerstmarkt met gratis bratwurst, glühwein en partijmerchandise. De partij wil met zulke locaties op het platteland een vaste ontmoetingsplek creëren: AfD-kopstuk Sebastian Münzenmaier zegt te streven naar een 'AfD-huiskamer' in elk kiesdistrict omdat het elders moeilijk is om zalen te huren.
De centra dienen meerdere doelen. Praktisch gezien geven ze de partij controle over eigen ruimtes omdat commerciële verhuurders terughoudend zijn. Strategisch zijn ze bedoeld om de AfD te verankeren als bredere volkspartij en het momentum in de peilingen te benutten — landelijk concurrerend met CDU/CSU en in Oost-Duitsland met bijna 40 procent. Tegelijkertijd wordt de AfD in Duitsland door de veiligheidsdienst als rechtsextremistisch bestempeld, wat de controverse rondom deze eigen locaties voedt.
Op de decemberbijeenkomst in Gauersheim waren vooral fervente aanhangers uit de regio aanwezig; veel dorpelingen kwamen niet. Bezoekers uitten zorgen over het behoud van tradities zoals Kerstmis en gaven migratie en de gevestigde partijen de schuld van culturele veranderingen. Voor velen vormt het centrum een veilige ruimte om openlijk AfD‑sympathieën te delen, iets wat zij in 'normale cafés' niet durven.
De komst van het centrum heeft lokale bestuurders verontrust. Burgemeester Rainer Schlesser zegt dat het pand eerder een politiek dan een sociale functie vervult en voelt zich door de AfD onder druk gezet; na een door hem georganiseerde 'burgerdialoog' over de partij ontstond een opstootje en ligt er nu een aanklacht van de AfD tegen hem. Juridische opties zijn beperkt omdat het om privégrond gaat; sluiting is alleen mogelijk bij overtreding van vergunningen of regels.
Politicoloog Constantin Wurthmann noemt de centra een slimme zet: ze transformeren politiekbeleving tot een levensstijl en sluiten aan bij inwoners van achtergestelde regio's waar voorzieningen afnemen. Zijn advies aan andere partijen: helderheid over plannen terugbrengen en investeren in lokale gemeenschappen, zodat burgers niet naar partijgebonden ontmoetingsplekken worden geduwd.
De AfD wuift zorgen weg en nodigt toezichthouders uit te komen kijken, terwijl lokale tegenstanders zich voorbereiden op een langdurig politiek conflict met beperkte bestuurlijke instrumenten.