Wéér geen verkiezingen in Haïti: hoe bendes de stembusgang al bijna tien jaar torpederen
In dit artikel:
Haïti zakt verder weg in crisis: geplande presidentsverkiezingen dit weekend gingen niet door door gebrek aan geld en aanhoudend bendegeweld. De kiesraad concludeerde eind vorige maand dat stembusgang onhaalbaar is; er ontbreekt ongeveer 137 miljoen dollar en naar schatting woont 60 procent van de bevolking in gebieden waar gewelddadige bendes stemmen onmogelijk maken. Meer dan een miljoen mensen zijn ontheemd, de helft van de bevolking leeft onder de armoedegrens en veel basisvoorzieningen zijn verstoord.
Sinds de moord op de democratisch gekozen president Jovenel Moïse in 2021 verkeert Haïti in een machtsvacuüm. Er is al twee jaar geen effectief werkende regering en de overgangsregering die de orde moest herstellen en verkiezingen organiseren heeft haar doelen niet gehaald: geen nieuwe grondwet of referendum, geen herstel van veiligheid in Port-au-Prince en geen succesvolle organisatie van verkiezingen. Professor Robert Fatton jr., afkomstig uit Haïti en hoogleraar in de VS, noemt de uitkomst teleurstellend en betwijfelt of een nieuwe president er vóór het einde van het overgangsmandaat op 7 februari 2026 zal zijn.
De grootste belemmering zijn de goed georganiseerde bendes, vooral Viv Ansanm onder leiding van voormalig politiechef Jimmy Chérizier, bijgenaamd 'Barbecue' vanwege ernstige beschuldigingen van gruweldaden. Deze groepen controleren naar schatting meer dan 90 procent van de hoofdstad, inclusief de luchthaven, beheren lokale diensten zoals wegen, scholen en water, en heffen afpersingsgelden. Onderhandelen met bendeleiders is controversieel maar wordt in sommige kringen als mogelijk noodmiddel gezien; anderen vrezen dat legitimering van criminelen de crisis alleen verdiept.
Internationale betrokkenheid blijft beperkt maar aanwezig: de VN-Veiligheidsraad en Algemene Vergadering gaven recent groen licht voor een buitenlandse Gang Suppression Force (GSF) van ongeveer 5.500 militairen om bendes te bestrijden. Wie troepen en geld zal leveren is echter onduidelijk, en het opbouwen van zo’n missie kan tot april duren — te laat om het machtsvacuüm dat eindig mandaat veroorzaakt op te vullen. Zelfs als de GSF succesvol is, waarschuwen experts dat de wederopbouw, hervorming en politieke stabiliteit daarna nog jaren vergen.
Kortom: Haïti moet langer wachten op vrije verkiezingen; de combinatie van financiële tekorten, gangsterterreur en zwakke instellingen maakt zowel binnenlandse oplossingen als internationale interventies complex en risicovol.