Hoe beautyproduct sheaboter dreigt te verdwijnen door klimaatverandering
In dit artikel:
Sheaboter, gewonnen uit de noten van de sheaboom die in de West-Afrikaanse savanne groeit, staat onder druk door veranderende neerslagpatronen als gevolg van klimaatverandering. Onregelmatige regen — perioden van lange droogte of juist hevige plensbuien — reduceert de vruchtzetting en de vetinhoud van de noten, waardoor de opbrengst per boom sterk daalt en de wereldwijde beschikbaarheid slinkt. Dit jaagt de prijzen op en bedreigt een hele productieketen.
Rond de 16 miljoen vrouwen in de Sahelregio verdienen hun inkomen met het verzamelen en verwerken van sheanoten; het ambachtelijke productieproces is tijdrovend en vrijwel volledig vrouwelijk werk. Bedrijven als The Savannah Fruits Company (Tamale, Ghana) werken met tienduizenden vrouwelijke producenten verspreid over Ghana, Ivoorkust, Burkina Faso en Mali. In sommige landen leidt economische verwaarlozing en houtkap ertoe dat sheabomen worden gekapt voor brandhout; volgens The Global Shea Alliance verdwijnen jaarlijks meer dan 8 miljoen sheabomen.
Lokale waarnemers melden duidelijke verschuivingen: waar het regenseizoen vroeger in april of mei begon, valt regen nu soms pas in juli. Dat vertaalt zich in dalende opbrengsten — een activistische schatting noemt een terugloop van ongeveer 70 kilo sheaboter per boom vroeger naar circa 17 kilo nu — en minder inkomsten voor gezinnen die afhankelijk zijn van die inkomsten voor school en voedsel.
Ook Nederlandse importeurs en merken merken de gevolgen. Ondernemers zoals Altagracia Kotzebue (Urban Africa Naturals) en Jeroen Weijs (Butterwise) signaleren dit seizoen tekorten aan noten terwijl de vraag in Europa juist stijgt; sheaboter is populair door zijn natuurlijke en vegan eigenschappen. Tegelijk waarschuwen zij voor misleidende productclaims waarin producten weinig echt shea bevatten of onduidelijk met ‘biologische’ labels worden gepresenteerd.
Shea is meer dan cosmetica: sheabomen bieden schaduw voor andere gewassen en zijn onderdeel van lokale voedselsystemen. Als er geen maatregelen volgen tegen kap en klimaatgerelateerde opbrengstdalingen, kan de productie verder teruglopen met zware sociale en economische gevolgen voor miljoenen vrouwen in West-Afrika.