Historische uitspraak: homohuwelijk voortaan in hele EU rechtsgeldig
In dit artikel:
Het Europees Hof van Justitie heeft geoordeeld dat alle EU-lidstaten verplicht zijn huwelijken tussen partners van hetzelfde geslacht te erkennen wanneer die in een andere lidstaat zijn gesloten. De uitspraak volgt uit een zaak van twee Poolse mannen — waarvan één ook de Duitse nationaliteit heeft — die in 2018 in Berlijn trouwden en vroegen hun Duitse huwelijksakte in Polen in het bevolkingsregister te laten opnemen. Poolse autoriteiten weigerden dat omdat het Poolse recht huwelijken tussen personen van hetzelfde geslacht niet erkent. Nadat de hoogste Poolse bestuursrechter om een prejudiciële beslissing had gevraagd, oordeelde het EU-hof dinsdag dat die weigering in strijd is met EU-recht.
Het hof benadrukte dat EU-burgers recht hebben op vrij verkeer, vestiging en het vormen van een gezin binnen de Unie, en dat het niet erkennen van in het buitenland gesloten homohuwelijken het leven van betrokkenen ingrijpend belemmert — administratief, professioneel en privé. Belangrijk is dat het vonnis lidstaten niet verplicht het homohuwelijk in hun nationale wetgeving in te voeren; huwelijksrecht blijft een nationale bevoegdheid. Wel moeten buitenlandse huwelijken administratief exact gelijk worden behandeld aan huwelijken tussen man en vrouw, zonder discriminerende drempels.
De uitspraak sluit aan bij eerdere jurisprudentie (onder meer 2018 en beslissingen van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens) en bij het Europese beleid rond lhbti‑gelijkheid. De Europese Commissie en haar speciaal benoemde commissaris voor gelijkheid pleiten al langer voor verplichte erkenning van buitenlands gesloten homohuwelijken binnen de EU. Critici vrezen dat dit leidt tot “huwelijkstoerisme”, waarbij koppels uit conservatieve lidstaten elders trouwen en vervolgens erkenning afdwingen thuis, en dat het nationaal soevereiniteit en subsidiariteit uitholt.
Praktische gevolgen zijn groot voor landen die het homohuwelijk niet kennen: momenteel erkennen 16 EU-staten het homohuwelijk, vijf bieden geregistreerd partnerschap; Bulgarije, Litouwen, Polen, Roemenië en Slowakije kennen geen wettelijke erkenning van koppels van hetzelfde geslacht maar moeten voortaan buitenlandse homohuwelijken administratief registreren. Voor kandidaat-lidstaten geldt bij toetreding een vergelijkbare verplichting.
In Polen leidde het arrest tot politieke spanning. De minister van Justitie zei dat Polen het vonnis zal uitvoeren, terwijl tegenstanders — onder wie de president die gelieerd is aan de voormalige regeringspartij PiS — het EU-arrest scherp afwijzen en spreken van aantasting van nationale soevereiniteit. De samenstelling van de huidige coalitie maakt de uitvoering technisch en politiek complex; sommige partners zijn terughoudend ten aanzien van stappen richting bredere erkenning. Tegelijk lijkt de publieke opinie in Polen in korte tijd opener te worden: recente peilingen tonen groeiende steun voor geregistreerd partnerschap, met name onder jongeren.