Historisch Heusden: Jan Luijben, architect te Vlijmen
In dit artikel:
Jan Lambert Jozef Luijben (1908-1965), architect uit Vlijmen, had vanaf 1933 een eigen bureau en speelde een belangrijke rol in de architectuur en wederopbouw van de regio Midden-Brabant. Na zijn opleiding aan de Academie der Leergangen in Tilburg werkte hij eerst bij H.W. Valk in ’s-Hertogenbosch, waar hij vertrouwd raakte met de expressionistische Amsterdamse School. Veel van zijn vroege ontwerpen, waaronder woningen in Vlijmen en een kantoor voor Mommersteeg Zaadhandel, vertonen kenmerken van deze stijl, zoals baksteenmetselwerk en halfronde bogen.
Eind jaren dertig schakelde Luijben over op de sobere, traditionele stijl van de Delftse School, beïnvloed door hoogleraar Marinus Jan Granpré Molière. Deze stijl, gekenmerkt door bakstenen gevels met natuurstenen accenten, zadeldaken en eenvoudige vormen, paste hij toe in particuliere woningen en villa’s in Vlijmen, waaronder zijn eigen huis met bedrijfsruimte aan de Prins Bernhardlaan.
Na de Tweede Wereldoorlog was Luijben nauw betrokken bij de wederopbouw van Vlijmen. Hij ontwierp noodwoningen in samenwerking met lokale vaklieden, waarbij werden geëxperimenteerd met materialen zoals gevlochten wilgenhoutmatten. Zijn plan voor de herontwikkeling van het zwaar beschadigde V1-plein leidde tot een open winkelgalerij met bovenwoningen en verving het ouderlijk café-restaurant van zijn familie, dat was verwoest. Daar bouwde Luijben zelf een hotel, ‘Het Zwarte Schaap’, genoemd naar een conflict met de gemeente over het plaatsen van een oorlogsmonument.
Ook speelde hij een sleutelrol in het landelijk programma voor wederopbouw van boerderijen, waarbij hij als hoofd van het Districtsbureau Vlijmen-Engelen toezicht hield op het bouwen van streekgebonden kortgevelboerderijen in de Delftse School-stijl. Naast deze grote opdrachten ontwierp hij tal van openbare en particuliere gebouwen in Midden-Brabant, waaronder scholen, woningen, kerken en bedrijfsgebouwen.
Jan Luijben overleed op 57-jarige leeftijd in 1965. Zijn archief is bewaard gebleven in het Streekarchief Heusden, waar zijn bijdrage aan de regionale architectuur wordt gedocumenteerd. Zijn werk toont de overgang van expressieve naar functionele bouwstijlen en weerspiegelt de wederopbouw en ontwikkeling van Vlijmen en omgeving in de 20e eeuw.