Het Wilde Westen op zee: wat mag Trump wel en niet doen tegen drugssmokkel?
In dit artikel:
De afgelopen weken escaleerde de spanning tussen de Verenigde Staten en Venezuela opnieuw in dodelijk geweld op zee. In het Caribisch gebied schakelde de Amerikaanse marine meerdere snelle motorboten uit die volgens Washington uit Venezuela zouden zijn gekomen; daarbij vielen deze week minstens zes doden. Eerder deze maand werd bij een soortgelijke actie een boot onder vuur genomen waarbij elf mensen omkwamen. President Trump zei dat ook een vierde ‘drugsboot’ was uitgeschakeld. Onafhankelijk bewijs dat de betrokkene boten daadwerkelijk betrokken waren bij drugssmokkel ontbreekt echter.
Deskundigen en critici wijzen scherp op het ontbreken van heldere juridische gronden. Volgens hoogleraar militair recht Marten Zwanenburg mag een staat normaal gesproken geen geweld gebruiken tegen een ander land, behalve in goed omschreven uitzonderingen: een mandaat van de VN-Veiligheidsraad, toestemming van de kuststaat of het recht op zelfverdediging tegen een gewapende aanval. De VS zouden betogen dat sprake is van een directe gewapende aanval, maar juristen merken op dat drugssmokkel lastig te kwalificeren is als zodanig en dat zelfs bij zelfverdediging proportionaliteit en noodzakelijkheid moeten worden getoetst.
Zeerechtexpert Fred Soons vergelijkt normaalzeeshandhaving met politie-optreden: doorgaans wordt bij weigering om te stoppen gericht geschoten op de motor om boten te immobiliseren en verdachten te arresteren. Dodelijke uitschakeling van bemanningen lijkt daarom buiten proportie. Ook valt op dat bij één incident meer mensen aan boord waren dan gebruikelijk bij ‘go-fast’ drugsvlootjes (meestal 3–4 personen); dat kan duiden op mensensmokkel, maar identificatiegegevens zijn niet vrijgegeven.
Criminoloog Bram Ebus plaatst de acties in politieke context: Venezuela produceert relatief weinig cocaïne vergeleken met landen als Colombia, Peru en Bolivia en fungeert vooral als doorvoerroute. Hij noemt het daarom twijfelachtig of de Amerikaanse operaties echt bedoeld zijn als effectieve bestrijding van internationale drugscriminaliteit of dat er ook sterke politieke motieven meespelen.
Experts roepen om een onafhankelijk onderzoek en verwachten dat de spanningen tussen Washington en Caracas hierdoor niet zullen afnemen. De kernvragen — of er drugs aan boord waren, welke juridische rechtvaardiging de VS heeft en of het gebruikte geweld proportioneel was — blijven vooralsnog onbeantwoord.