Het volgende kabinet kan niet straffeloos weer een derde van de kiezers negeren
In dit artikel:
De auteur waarschuwt dat de vorming van een breed middenkabinet na de verkiezingen van 29 oktober maatschappelijke spanningen kan aanwakkeren — mogelijk zelfs tot politiek geweld — en pleit ervoor dat de rechtse kiezers hun zegje zichtbaar wordt toegegeven. Terwijl partijen hun campagnes voeren en publiekelijk tegenstanders spelen, bereiden ze zich achter de schermen al voor op samenwerking. Die neiging tot terugkeer naar het politieke ‘normaal’ blijkt volgens de schrijver uit recente besluiten en debatten, zoals de behandeling van een anti-conversiewet, discussies over abortus als mensenrecht en een regeling die opvang voor illegale migranten mogelijk houdt.
Een symbolische stemming over de verplichting dat politieagenten neutrale kleding dragen toonde nieuwe politieke blokken: CDA, D66, DENK, SP en GroenLinks-PvdA stonden daarbij aan dezelfde kant. Tegenover dat centrum-linkse/consensusblok staat een rechtse formatie waar de PVV van Geert Wilders een centrale rol in kan spelen; migratie blijft het knelpunt dat de verkiezingen en de post-electorale verhoudingen waarschijnlijk zal bepalen. Hoewel de gevestigde partijen en de media zullen proberen andere thema’s naar voren te schuiven, ziet de auteur migratie als het echte grote onderwerp.
De kritische strekking is dat een middenkabinet — samengesteld uit traditionele partijen die lange tijd hebben geregeerd — geen geloofwaardige oplossing biedt voor de hardnekkige problemen zoals migratie, woningmarkt, bestaanszekerheid, stikstof en stijgende kosten. Die problemen zijn volgens de columnist juist tijdens decennia van middenbestuur ontstaan en zijn niet structureel opgelost door die partijen. Bovendien onderschat een dergelijk kabinet volgens hem de fundamentele omslag in delen van het electoraat: circa dertig procent van de kiezers voelt zich gerechtvaardigd ontevreden en wil harde maatregelen of erkenning van hun zorgen.
Het negeren van dat sentiment kan leiden tot escalatie van onvrede; de schrijver waarschuwt expliciet voor “Amerikaanse toestanden” van politiek geweld en zelfs de dreiging van een burgerlijk conflict — uitkomsten die niemand wil. De oplossing die wordt voorgesteld is geen volledige gelijkschakeling met rechts, maar politieke vormgeving die de invloed van de buitengeslotenen erkent: deelakkoorden of compromissen waarin ten minste een substantieel deel van het rechts-populair sentiment gehoor krijgt, met name op migratie en de beperking van overlast.
Tot slot noemt de auteur als realistischer alternatief een kabinet dat bereid is deelakkoorden te sluiten of een rechts minderheidskabinet dat tegemoetkomt aan die zorgen, in plaats van een middenkabinet dat de status quo voortzet en daarmee maatschappelijke vrede in gevaar brengt.