Het valt niet meer te ontkennen: in Gaza zijn journalisten een doelwit van het Israëlische leger
In dit artikel:
De oorlog in Gaza heeft de perswereld hard geraakt: meer dan tweehonderd journalisten zijn omgekomen, een aantal dat volgens meerdere waarnemers wijst op meer dan toevallige slachtoffers en mogelijk deel uitmaakt van een doelgerichte campagne van het Israëlische leger. De dodelijkheid van dit conflict maakt het een van de meest gevaarlijke voor journalisten in de moderne geschiedenis; in 2024 alleen al vielen wereldwijd 124 doden onder journalisten, bijna driekwart zou het gevolg zijn van acties door Israëlische strijdkrachten.
Een emblematisch geval is dat van Shireen Abu Akleh, Al Jazeera-correspondent, die op 11 mei 2022 bij een Israëlische inval in het vluchtelingenkamp Jenin werd gedood terwijl ze duidelijk als pers herkenbaar was. Israël ontkende aanvankelijk verantwoordelijk te zijn, wisselde van verklaringen en concludeerde maanden later dat het waarschijnlijk om een ongeluk ging, zonder strafrechtelijk onderzoek. Haar Amerikaanse staatsburgerschap en status als vertrouwd gezicht voor Arabischtalige kijkers maakten haar dood internationaal nieuws. Tijdens haar begrafenis in Oost-Jeruzalem werden rouwenden door de Israëlische oproerpolitie hardhandig aangepakt.
Sinds de grote Hamas-aanval van 7 oktober 2023 is het aantal gedode journalisten drastisch gestegen. Recent leidde een ‘double tap’-aanval op een ziekenhuis in Khan Younis tot minstens twintig doden, waaronder vijf journalisten: één dode tijdens de eerste inslag, vier bij een daaropvolgende aanval terwijl zij samen met hulpverleners arriveerden. De beelden van zulke aanvallen veroorzaakten wereldwijde verontwaardiging.
Westerse media stonden aanvankelijk wantrouwend tegenover rapporten van Palestijnse journalisten, deels omdat buitenlandse verslaggevers lange tijd geen toegang tot Gaza kregen en omdat Israël Palestijnse journalisten systematisch in diskrediet bracht. Onderzoeksjournalisten onthulden een speciale Israëlische eenheid die als doel heeft Palestijnse journalisten af te schilderen als Hamas-militanten, waardoor zij volgens het leger legitieme doelwitten zouden zijn. Zodra westerse outlets Israëlische formuleringen overnemen — “volgens Israël…” — draagt dat bij aan twijfel over de status van omgekomen journalisten.
Die houding verandert geleidelijk. Veel kwaliteitsmedia schakelden lokale verslaggevers in; Palestijnse journalisten, vaak jong en onervaren, verslaan dagelijks de verschrikkingen en delen getuigenissen via social media, wat het publieke perspectief heeft bijgesteld. Tegelijkertijd leidt de oorlog tot een verlies aan ervaren correspondenten, voedsel- en medicijntekorten, en een uitputting van degenen die blijven: journalisten sterven ook door honger en gebrek aan zorg.
Kritiek groeit — van collega’s, columnisten en zelfs enkele westerse presentatoren — op het ongecheckte herhalen van Israëlische claims en op het weigeren van toegang voor onafhankelijke buitenlandse journalisten. Voorstanders van de lokale verslaggeving benadrukken de moed en plichtsgevoel van Palestijnse journalisten, maar waarschuwen ook dat zonder veilige toegang en zonder internationale aandacht Gaza en zijn verslaggevers steeds meer onzichtbaar en kwetsbaar worden.