Het taboe op samenwerking met de PVV wankelt, óók binnen de VVD
In dit artikel:
Een recent onderzoek van Hart van Nederland onder ruim 3.400 mensen toont hoe gespleten Nederland is over de vraag of de PVV uitgesloten moet worden bij kabinetsvorming: 49% vindt dat terecht, 47% juist onterecht. Die bijna gelijke verdeling illustreert dat de discussie over uitsluiting niet alleen in Den Haag woedt, maar het hele land verdeelt.
Tijdens Het Debat van Nederland op SBS6 benadrukten leiders van gevestigde partijen opnieuw hun weigering samen te werken met Geert Wilders’ PVV. CDA-leider Henri Bontenbal, VVD-leider Dilan Yeşilgöz en GroenLinks–PvdA-voorman Frans Timmermans noemden samenwerking onacceptabel — Timmermans op grond van principiële bezwaren over PVV-standpunten rond islam en immigratie, Bontenbal en Yeşilgöz vanwege Wilders’ eerdere terugtrekking van steun aan kabinetten. Wilders wijst op eerdere tegenwerking bij zijn immigratieplannen en stelt dat het uitsluiten van zijn partij neerkomt op het buitensluiten van miljoenen kiezers.
De kloof tussen partijleiders en hun achterban blijkt uit de cijfers: 52% van de VVD-stemmers vindt het onterecht dat Wilders wordt buitengesloten, terwijl maar 46% Yeşilgöz’ lijn ondersteunt. Aan linkerzijde is de steun voor uitsluiting veel groter: bij GroenLinks–PvdA is dat 93%, D66 81% en het CDA 72%. Rechts steunen vrijwel alle PVV- en FVD-kiezers het idee dat uitsluiting onterecht is (99%), evenals grote delen van BBB- (84%) en JA21-stemmers (81%).
Politieke commentatoren in het stuk waarschuwen dat structurele uitsluiting het vertrouwen in de democratie ondermijnt en het gevoel voedt dat een bestuurlijke elite bepaalt wie mag meedoen. Die vervreemding heeft volgens de analyse bijgedragen aan de opkomst van de PVV. In plaats van muren te bouwen, pleit het opiniërende deel van het artikel voor compromissen en verantwoordelijkheidsgevoel: een werkbare democratie moet bereid zijn met elke gekozen partij te praten, zo luidt de strekking.
Ter afsluiting wordt opgeroepen tot actie — een petitie tegen deelname van Frans Timmermans in het Torentje — met de deadline 29 oktober. De centrale vraag blijft: sluit de gevestigde orde terecht een partij uit, of sluit zij daarmee juist grote groepen kiezers buiten?