Het menselijk brein werkt als een wetenschapper, legt neurowetenschapper Daniel Yon uit
In dit artikel:
De Britse neurowetenschapper Daniel Yon, hoogleraar aan de University of London, betoogt in zijn recent verschenen boek Een truc van de geest dat ons brein voortdurend fungeert als een interne wetenschapper: het stelt hypotheses op over de materiële wereld, andere mensen en onszelf en ordent nieuwe waarnemingen binnen die theorieën. Die hypothesen ontstaan uit ruwe zintuiglijke input die het brein via analyse en eerdere ervaringen aanvult — een proces dat sterk lijkt op hedendaagse AI‑algoritmen voor voorspelling en inferentie.
Yon legt uit dat die permanente voorspellende modus meestal goed werkt, maar ook kan ontsporen. Onjuiste aannames leiden tot vertekende waarneming, kokervisie of in extreme gevallen psychiatrische problemen zoals wanen en hallucinaties, waarbij mensen letterlijk gaan zien wat ze verwachten. Ook sociale inschattingsfouten ontstaan zo: omdat onze ‘theorieën’ over anderen vaak gebouwd zijn op binnenlandse, culturele ervaringen, krijgen we blinde vlekken bij het lezen van mensen uit andere groepen.
Een belangrijk deel van het boek bespreekt de flexibiliteit van deze mentale modellen. Volgens Yon zijn we geneigd de wereld te zien door de beste beschikbare theorie, maar blijven we ontvankelijk voor anomalieën die een paradigmaverschuiving kunnen veroorzaken — vooral in perioden van onrust en verandering. Daarmee plaatst hij individuele perceptie in een evoluerend, adaptief kader: onze geest is een werk in uitvoering.
De auteur baseert zijn opvattingen vooral op neurowetenschappelijke studies met functionele MRI, maar erkent zelf dat die empirische basis beperkt is — veel deelnemers komen uit Amerikaanse en Europese laboratoria — en dat zijn eigen betoog dus ook een theorie blijft. Op grond daarvan concludeert hij dat er geen objectieve, voor iedereen geldende werkelijkheid bestaat; elk brein construeert een subjectieve realiteit waarin biologische processen, verwachtingen en herinneringen signalen kleuren.
Praktische consequenties: Yons model verklaart ook waarom complottheorieën in onzekere tijden aan kracht winnen — een bevooroordeeld ‘informatiedieet’ produceert voorspellingsmechanismen die die vooroordelen bevestigen. De recensent merkt verder op dat Yons natuurwetenschappelijke blik evolutie als verklarend kader hanteert, maar dat die verklaring het mysterie van hoe materie geest voortbrengt niet helemaal wegneemt.
Tenslotte voegt de recensie een religieuze reflectie toe: als remedie tegen externe manipulatie en misleide innerlijke hypothesen beveelt de auteur van de recensie een leven bij de Schrift en gebed om verlichting door de Geest, waarmee hij een spiritueel tegenwicht biedt aan de neurowetenschappelijke uitleg.