Het is de eerste klimaattop zonder Amerikanen: "Terwijl Trump woedeaanval krijgt, rolt rest van de wereld de mouwen op"
In dit artikel:
De VN-klimaatconferentie (COP) in Belém is de cruciale slotweek ingegaan zonder officiële delegatie uit de Verenigde Staten — voor het eerst in ongeveer 30 edities. Het Witte Huis liet eind oktober weten dat president Trump de Amerikaanse economische en nationale belangen niet wil opofferen voor klimaatdoelen, en hij bereidt zich erop voor om de VS in januari opnieuw formeel uit het COP-proces terug te trekken. Daarmee ontbreekt een land dat historisch de meeste CO2 heeft uitgestoten en dat momenteel nog steeds de tweede grootste uitstoter is.
Hoewel staatsbestuurders, parlementariërs, wetenschappers en activisten uit de VS wel naar Belém zijn gekomen, ontbreekt formele steun vanuit Washington, zelfs van ambassades, waardoor Amerikaanse vertegenwoordigers daar volgens critici met lege handen staan. Europese en Belgische onderhandelaars wijzen erop dat het symbolisch zwaar weegt wanneer zo’n dominant land zich afzijdig houdt; de Europese klimaatcommissaris Wopke Hoekstra noemde de afwezigheid een keerpunt.
Naast de symboliek bestaat de vrees dat de VS de onderhandelingen actief kunnen proberen te blokkeren. Afgelopen oktober torpedeerden de Amerikanen al een internationaal akkoord over scheepvaart, waarbij volgens onderhandelaars druk en dreigementen werden ingezet — met grote indruk op diplomaten. Europese delegaties bereiden zich in Belém op verschillende scenario’s voor, waaronder mogelijke Amerikaanse blokkades of last-minute inmenging. Tegelijkertijd zeggen anderen dat COP-besprekingen minder direct raken aan specifieke Amerikaanse economische belangen dan de scheepvaartonderhandelingen, waardoor grootschalige sabotage wellicht minder waarschijnlijk is.
Gastland Brazilië probeert de rug te rechten en deelnemers zeggen liever geen Amerikaanse delegatie dan een problematische die voortdurend dwarsligt. Voormalige en huidige onderhandelaars benadrukken dat de meeste landen het klimaatprobleem als realiteit hebben geaccepteerd en doorgaan met het inhoudelijke werk, ongeacht Washingtons houding. Sommige waarnemers vergelijken de Amerikaanse president met een temperamentvolle peuter: terwijl hij uitbarst, werkt de rest van de wereld verder.
Op de achtergrond lonkt China als mogelijke leider in het internationale klimaatdomein. Analisten en enkele aanwezige Amerikanen, zoals de gouverneur van Californië Gavin Newsom, waarschuwen dat het Amerikaanse gebrek aan inzet economische kansen voor de VS kan laten liggen en China ruimte geeft om voorsprong te nemen in toeleveringsketens en markten. China toonde in recente dossiers al bereidheid tot actieve deelname, en nu de VS zich terugtrekken zouden de Chinezen makkelijker een leidende rol kunnen opeisen.
Kort samengevat: Belém speelt zich af tegen een geopolitieke verschuiving — de afwezigheid van een formele Amerikaanse delegatie is zowel symbolisch als potentieel consequential; de conferentie kan verdergaan zonder de VS, maar er is onzekerheid over mogelijke drukmiddelen en over wie het vacuüm aan leiderschap zal opvullen.