Harmke (24) uit Borger over samenwerking met Fré Schreiber. 'Voor mij was hij gewoon opa, die boeken schreef'
In dit artikel:
Fré Schreiber (79) zet zich al meer dan veertig jaar onvermoeibaar in voor het Gronings, maar voelt zich toch nog regelmatig miskend. Voor zijn langdurige inzet werd hij in 2024 geridderd. Recent verscheen zijn persoonlijk getinte boek Grunneger veur Aaid, geschreven in nauwe samenwerking met zijn kleindochter Harmke Zetstra (24), die als redacteur fungeerde en ontdekte hoezeer het levensverhaal van haar opa ook kanttekeningen en pijnlijke herinneringen bevat.
Het boek combineert warme anekdotes met openhartige ontboezemingen over teleurstellingen: Schreiber vertelt hoe sommige mensen zijn werk wegzetten omdat het — naar hun oordeel — geen ‘literatuur’ zou zijn. „Als het geen literatuur is, doe je in sommige kringen niet mee”, zegt hij, een remark die laat zien waarom hij zich soms klein gehouden voelt. Zetstra vertelt dat het redactiewerk emotioneel was; ze las passages meerdere keren hardop om de juiste toon te vinden en zag zo een andere kant van opa dan ze eerder kende.
Schreiber heeft een breed oeuvre: kinderboekvertalingen, kolommen, moppenbundels, kalenders en zelfs een Groningstalig gezelschapsspel. Hij kreeg bijnamen als Toalsman en Meester Kriet en vertaalde recent met toestemming van Annet Schaap haar boek Krekel (na eerder Lampje). Op 15 november verschijnt bij het GRN-festival in Hoogezand Jompie de Pompie — het donateursgeschenk van stichting ’t Grunneger Bouk — met vijftig nieuwe sprookjesverhalen en illustraties van Geert Schreuder.
Persoonlijke tegenslag speelde ook een rol in zijn laatste werk: hij en zijn vrouw woonden tijdelijk in Huizinge nadat hun huis in Middelstum door aardbevingsschade werd afgebroken en herbouwd. Die periode omschrijft Schreiber als traumatisch; schrijven bracht herinneringen terug, maar bood ook verlichting toen het manuscript af was. Voor ontspanning wandelt hij vaak langs het Boerdamsterbosje bij Westerwijtwerd, waar sinds kort een houten bankje zijn naam draagt.
Geboren in 1946 in Ureterp (Friesland), benadrukt Schreiber dat zijn Friese achtergrond juist zijn liefde voor het Gronings heeft gevoed. Ondanks kritiek en het kleine wereldje rond de streektaal blijft hij actief en productief — en zoekt hij steeds weer naar manieren om de Groninger taal en cultuur levend te houden.