Hannah Arendts les over vergeving en belofte actueel voor Trump én trouwen

In dit artikel:

Afgelopen zomer herlas de auteur ideeën van Hannah Arendt via het boekje Elementaire Deeltjes 81 – Arendt (Dirk de Schutter en Remi Peeters) en koppelt die aan actuele en persoonlijke voorbeelden. Arendt onderscheidt “handelen” als de meest pure vorm van vrijheid — onvoorspelbaar en onomkeerbaar — in tegenstelling tot arbeid en werk, die gestuurd worden door nut en efficiëntie. Die onvoorspelbaarheid kan grote gevolgen hebben: De Schutter en Peeters wijzen op Gorbatsjovs perestrojka, waarvan de intenties anders waren dan de uiteindelijke instorting van de Sovjet-Unie.

Als hedendaags voorbeeld noemt de auteur het ingrijpen van demissionair minister Vincent Karremans in september bij chipbedrijf Nexperia, grotendeels Chinees eigendom. De felle reactie uit Peking dwong de minister terug te krabbelen, wat volgens de schrijver illustreert hoe economische verwevenheid autoritaire staten in staat stelt vrijheden van burgers in andere landen te beïnvloeden. In Arendts termen hebben autoritaire regimes hun burgers tot arbeiders gemaakt en zo vrije handelingsruimte ontnomen.

Arendt biedt twee manieren om met de onomkeerbaarheid en onzekerheid van handelen om te gaan: vergeving — die een breuk met het onomkeerbare mogelijk maakt — en belofte — die het onvoorspelbare tempert door commitment. De auteur stelt dat vergeving in internationale relaties vaak onrealistisch is, maar dat beloften en trouw aan afspraken wél haalbaar en essentieel zijn, juist nu grootmachten politiek steeds vaker via machtspolitiek handelen (een zorg die wordt versterkt door het beleid van Donald Trump). Persoonlijk reflecteert de schrijver dat Arendts twee remedies ook in het huwelijksleven werkten: belofte en vergeving, versterkt door religieuze zegen, namen zijn angsten weg bij het uitspreken van het ja-woord.