Haarlemse ondernemers leveren groene energie aan Afrika: 'Deze markt lijkt vrijwel oneindig'
In dit artikel:
Peter van Zwol, oprichter van het Haarlemse Independent Energy, bouwt in een zeecontainer complete mini-zonnestroomcentrales die naar afgelegen dorpen in Nigeria (staat Plateau) worden verscheept. De container bevat omvormers, accu’s, panelen en kabels: straks moet deze installatie een dorp van groene stroom voorzien, met genoeg capaciteit voor circa 750 aansluitingen (gemiddeld zes personen per aansluiting) en een opgesteld vermogen van ongeveer 140 kW. Overtollige energie wordt in accu’s opgeslagen; het systeem is modulair zodat capaciteit kan meegroeien met de vraag en later met netten van naburige dorpen verbonden kan worden.
Waarom dit initiatief nodig is: Nigeria heeft geen landelijk dekkend elektriciteitsnet en veel plattelandsgebieden blijven zonder aansluiting. Lokale stroomvoorziening levert directe economische en sociale winst: winkels en kappers kunnen langer werken, koeling maakt handel in bederfelijke waar mogelijk, kinderen kunnen lezen en doorleren zonder kaarslicht, en mobiele telefoons kunnen opgeladen worden — wat weer toegang geeft tot digitale diensten. Van Zwol en zijn compagnon Frank Hoogers vergelijken de impact met vroege vormen van lokale elektriciteitsvoorziening in Nederland: startend kleinschalig en geleidelijk opschaalbaar.
De grootste barrière is financiering. De aanschaf en installatie van een minigrid kost al snel enkele tonnen euro’s, een bedrag dat voor gemeenschappen te hoog is om vooraf te betalen. Commerciële banken dekken zulke kleine, lokaal gespreide projecten meestal niet: transacties zijn klein en de risico’s worden als te groot gezien. Ook bestaande ontwikkelingsprogramma’s (zoals van de Wereldbank) bieden vaak alleen gedeeltelijke financiering en keren pas uit nadat een project is opgeleverd — soms pas na anderhalf jaar — waardoor er een onoverbrugbare kloof ontstaat tussen investering en inkomsten.
In dat financieringsgat springen Nederlandse spelers. Atradius Dutch State Business (Atradius DSB), de door de staat gesteunde exportkredietverzekeraar, richt zich sinds 2021 meer op duurzame energie in opkomende markten en neemt een deel van het risico over, zodat Nederlandse ondernemingen makkelijker projecten kunnen uitvoeren. Max ten Have van Atradius noemt het potentiële klantenbestand bijna onbeperkt: “Het is een bijkans oneindige markt.” Daarnaast wordt crowdfunding via platforms zoals Lendahand ingezet; Atradius DSB geeft garanties waardoor particuliere investeerders eerder durven mee te doen. Lendahand haalde recent in enkele uren tienduizenden tot enkele honderdduizenden euro’s op voor offgrid-projecten.
Operationeel worden terugbetalingen door gebruikers klein gespreid ingewonnen, veelal via mobiele betaaloplossingen (bijvoorbeeld Flutterwave) of via prepaid-inkoopmeters met muntjes. Independent Energy rapporteert duidelijke groeisignalen: de huidige installatie is twee keer zo groot als de vorige, de volgende vier keer, en het plan is om dit jaar vijf installaties op te leveren en volgend jaar twintig. Het potentieel is fors: in Nigeria zouden naar schatting nog zeventig miljoen mensen geen aansluiting op het net hebben, wat ruimte biedt voor opschaling van minigrids en nieuwe lokale energie-economieën.