H5N1-virus opnieuw wijdverspreid onder wilde vogels
In dit artikel:
Sinds begin oktober circuleert het H5N1‑virus again wijdverspreid onder wilde vogels in Nederland, met een sterke toename in meldingen van zieke en dode watervogels. Na beelden uit Duitsland van grote aantallen zieke kraanvogels namen Nederlandse instanties veel dode vogels in onderzoek; tussen 1 oktober en 15 november stuurde het Dutch Wildlife Health Centre (DWHC) meer dan 200 kadavers naar Wageningen Bioveterinary Research (WBVR). Van de ongeveer 140 geteste exemplaren bleek iets meer dan de helft H5‑positief. Getroffen soorten zijn onder andere knobbelzwanen, grauwe, brand- en grote Canadese ganzen, bergeenden, smienten, wintertalingen en buizerds. Tegelijkertijd toonde onderzoek van Erasmus MC aan dat het virus ook in grote aantallen voorkomt onder ogenschijnlijk gezonde wilde eenden en andere grondeenden.
Het gaat om hoogpathogene aviaire influenza (HPAI) van het H5N1‑type, genetisch verwant aan het virus dat in de jaren ’90 in China opdook. Vogelgriep is een zoönose: overdracht op mensen en huisdieren is mogelijk, waardoor voorzichtigheid geboden is. Bevonden dode watervogels niet met blote handen aanraken en altijd melden bij de daarvoor bestemde instanties.
De uitbraak heeft belangrijke gevolgen voor kwetsbare soorten. Met name slechtvalken worden zwaar getroffen; bij eerdere grote uitbraken (2016–2017 en 2020–2023) ontstond aanzienlijke sterfte onder zowel adulte als jonge vogels en nam het aantal overwinterende en broedende slechtvalken af. Virussen aangetroffen in slechtvalken waren nauw verwant aan die in hun prooidieren, wat onderzoekers eerder al waarschuwde. Omdat roofvogels en aaseters door hun voedselkeuze vaak besmet raken, lijkt herstel voor deze groepen op korte termijn onzeker.
Om de verspreiding en impact in kaart te brengen test DWHC in de beginfase selectief overleden vogels op basis van doormeldingen (symptomen, soort, datum en locatie). Prioriteit krijgt onderzoek naar soorten van bijzonder belang en monsters uit gebieden waar het virus nog niet was vastgesteld. Hoewel niet elk gemeld kadaver getest kan worden, helpt elke melding om trends te volgen en hotspots te detecteren.
Publiek wordt dringend verzocht alle dode vogels te blijven melden, ook van gewone soorten en uit alle delen van het land. De tekst is opgesteld door Roy Slaterus (Sovon) en Valentina Caliendo (DWHC); beeldmateriaal door Suzanne van der Horst.