Grote steden zuchten onder afval: 'Het is een grote rotzooi'
In dit artikel:
In de grote Nederlandse steden blijft zwerfafval een hardnekkig probleem: overvolle prullenbakken, zakken en dozen naast containers en gedumpt grof vuil voeren de boventoon, ondanks miljoeneninvesteringen van gemeenten. Bewoners van stadskernen betalen relatief hoge afvalstoffenheffing, maar ervaren al jaren toenemende ontevredenheid over de netheid van de straten.
Afvalexpert Dirk Groot (de Zwerfinator) wijst erop dat de hoeveelheid afval sterk is toegenomen: in twintig jaar tijd is het aantal prullenbakken flink gegroeid omdat mensen meer afval produceren. Hij verwacht niet dat stadsbewoners per definitie asocialer zijn, maar ziet vooral structurele oorzaken zoals meer verpakkingen en stijgende bezoekersaantallen.
Amsterdam worstelt met meerdere oorzaken tegelijk. Wethouder Hester van Buren noemt de situatie complex: dicht op elkaar gebouwde wijken, ruim 20 miljoen bezoekers per jaar en problemen rond statiegeld dragen bij. De stad plaatste extra bovengrondse containers en verplicht ondernemers hun afval in kliko’s aan te bieden. Tegelijkertijd kampt de reinigingsdienst met hoge werkdruk, veel ziekteverzuim en langdurige uitval, wat volgens lokale media bijdraagt aan slechtere straatverzorging. De gemeente zegt oudere gemiddelde leeftijden bij medewerkers als verklaring en stelt uitval met ingehuurd personeel op te vangen.
Ook Den Haag ziet weinig effect van recente maatregelen. Het in 2023 gelanceerde ‘Aanvalsplan Afval’, extra investeringen, meer medewerkers en strengere handhaving hebben in dichtbevolkte wijken zoals Transvaal en Laak de overlast niet wezenlijk verminderd. Wethouder Arjen Kapteijns benadrukt voorlichting, meertalige communicatie en de mogelijkheid om gratis meldingen te doen voor afvoer van grof vuil. Vanuit de oppositie wordt juist harde handhaving en veel meer handhavers geëist; raadslid Richard de Mos pleit bovendien voor hogere maximale boetes.
Groot is sceptisch over puur handhavingsgerichte oplossingen: vegen of meer controle pakt volgens hem niet de onderliggende oorzaak aan. Hij ziet de grootste winst in minder verpakkingen en in maatregelen vanuit het bedrijfsleven en nationale politiek, omdat gemeenten beperkt invloed hebben op verpakkingsbeleid.
Als tijdelijke impuls is er een initiatief gepland op 19 september: een “CleansDay” met de bedoeling dat tienduizenden Amsterdammers meehelpen met opruimen. Wethouders denken na over aanvullende maatregelen, maar benadrukken ook dat schone straten een collectieve verantwoordelijkheid zijn en dat structurele oplossingen complex en meerlagig moeten zijn.