Grote groep rosse vleermuizen dood in bosuilenkasten
In dit artikel:
Tussen oktober en december 2024 ontdekten vrijwilligers van de Vogelwerkgroep Amsterdam tijdens de jaarlijkse controle en schoonmaak van bosuilenkasten in het Amsterdamse Bos in drie kasten in totaal 41 dode rosse vleermuizen. De kasten vormen onderdeel van circa 29 opgehangen nestkasten voor bosuilen; de vondsten betroffen per kast respectievelijk 6, 13 en 22 kadavers. Een eerdere controle medio mei 2024 toonde geen dode dieren, dus de sterfgevallen dateren van na die periode. In 2023 waren in één van dezelfde kasten ook al zeven dode rosse vleermuizen aangetroffen.
Toxicologisch onderzoek door het Dutch Wildlife Health Centre leverde geen aanwijzingen voor een onnatuurlijke doodsoorzaak. Op basis van de staat van ontbinding en intacte lichamen, én kenmerken van de kasten, werd echter een plausibele verklaring geformuleerd: de binnenwanden van sommige kasten zijn gemaakt van glad betonplex (bekistingshout). Rosse vleermuizen, die normaal in ruwe boomholtes klimmen, kunnen zich niet aan zulke gladde wanden vasthouden. Omdat de interne ruimte van een bosuilenkast voor deze relatief grote soort te krap is om vanuit de bodem voldoende op te kunnen stijgen naar de uitvliegopening, vielen dieren meerdere keren terug en waren uiteindelijk niet in staat de kast te verlaten, wat uitputting en de dood veroorzaakte. Foto’s toonden zelfs een vleermuis vastgeklemd aan de binnenwand. De sociale aard van vleermuizen — luid noodroepen trekt groepsgenoten aan — verklaart waarom meerdere individuen in één kast verstrikt konden raken.
De impact is aanzienlijk: 41 dode dieren betekent waarschijnlijk een forse hap uit de lokale populatie. Rosse vleermuizen vormen vaak grote kraamkolonies (ongeveer 80–100 dieren) en gebruiken meerdere verblijven binnen een straal van 10–20 km. Hun lange levensduur en trage voortplanting maken populaties gevoelig voor lokale verliezen. Mogelijk hebben eerdere verdwijnen of beschadiging van koloniebomen in de omgeving (kap en omwaaien van bomen in 2022–2024) de dieren ertoe gebracht snel alternatieve verblijfplaatsen te zoeken, waaronder bosuilenkasten.
Dit soort voorvallen is niet uniek; vleermuizen worden regelmatig in vogelkasten aangetroffen. De oplossing is eenvoudig en meteen toepasbaar: kasten hoeven niet verwijderd te worden, maar de binnenwanden moeten ruw zijn of voorzien worden van een ruwhouten opstapje onder de opening zodat vleermuizen naar de uitvliegopening kunnen klauteren. De Vogelbescherming verkoopt aangepaste kasten. Belangrijke lessen zijn verder het behoud van holle bomen als cruciale habitat en het uitvoeren van gedegen ecologisch onderzoek voorafgaand aan kapwerkzaamheden om dit soort ongelukken te voorkomen.