Grootschalige rekrutering én loterij met oude trommel: de verrassende aanpak van de dienstplicht in Denemarken
In dit artikel:
Denemarken breidt zijn dienstplicht uit: vanaf 2026 worden ook meisjes vanaf 18 opgeroepen voor de traditionele rekruteringsdag, en de effectieve diensttijd wordt stapsgewijs verlengd van vier naar elf maanden. Het doel is op termijn jaarlijks 6.000–7.000 jongeren in te schakelen voor een dienstjaar; momenteel zoekt Defensie ongeveer 5.000 nieuwe rekruten per jaar, meestal via vrijwillige aanmeldingen tijdens doorlopende rekruteringsdagen.
Alle achttienjarigen moeten een rekruteringsdag bijwonen — vanaf 2026 dus zowel jongens als meisjes — waar ze een korte introductie krijgen, een IQ-test en een medisch onderzoek ondergaan. Ongeveer 25% van de gescreende jongeren wordt uiteindelijk afgekeurd. Wie fit wordt bevonden, moet vervolgens een lot trekken: als er onvoldoende vrijwillige aanmeldingen zijn, kan via dat lotingssysteem tot de leeftijd van 32 jaar opgeroepen worden. Een historisch getalgrens in Herning is 15.000: nummers onder die grens geven kans op verplichting; nummers erboven niet. De loting is in Denemarken echter al ruim een decennium niet gebruikt.
Financieel ontvangen rekruten een brutoloon van circa 9.000 Deense kronen (ongeveer 1.200 euro) plus een nettovergoeding voor voedsel en drank van ongeveer 263 kronen (35 euro) per werkdag. Defensie geeft de voorkeur aan vrijwilligers, maar ziet de loting als vangnet om de hogere instroom te garanderen.
In het rekruteringscentrum van Herning is de houding van veel jongeren terughoudend: sommigen geven de voorkeur aan werken of reizen en vrezen voor langere verplichtingen. Jongeren mogen studies afronden voordat ze daadwerkelijk aan hun dienstplicht beginnen; wie eenmaal geschikt is bevonden, loopt wel het risico tot zijn/haar 32e te worden opgeroepen bij een actieve loting. Persoonlijke verhalen variëren: sommigen voelen zich opgelucht bij afkeuring, anderen blijven onzeker bij een middennummer in de loting.
Vrouwen vormen al een kwart van de vrijwillige lichting en sommige vrouwelijke rekruten juichen de verplichte rekruteringsdagen toe, omdat zij gelijke kansen willen. Defensie hoopt dat verplichte deelname meer jongeren zal inspireren om tijdens hun dienst te kiezen voor een langdurige loopbaan in het leger. De verlenging naar elf maanden is bedoeld om na de basistraining gerichtere opleidingen te geven, zodat wie blijft veel sneller inzetbaar is. Het blijft onzeker hoeveel dienstplichtigen uiteindelijk voor een carrière bij Defensie kiezen; ervaringen en ambities lopen nu al sterk uiteen.