Grootbanken plunderen particulieren met hulp van de ECB
In dit artikel:
De drie grootste Nederlandse banken — ING, Rabobank en ABN AMRO — hebben tussen 2022 en 2024 hun winstgevendheid sterk zien toenemen, grotendeels dankzij het rentebeleid van de Europese Centrale Bank (ECB). ING groeide in die periode van circa €18,5 mrd naar bijna €23 mrd omzet en zag de nettowinst stijgen van €3,7 mrd naar €6,4 mrd. Rabobank verdubbelde nagenoeg zijn omzet van €8,7 mrd naar €13,3 mrd en verhoogde de nettowinst van €2,7 mrd naar €5,1 mrd. ABN AMRO boekte ook groei (omzet €7,8 → €8,9 mrd; nettowinst €1,9 → €2,4 mrd) en kondigt nu aan in de komende jaren bijna 25% van het personeel te willen ontslaan en taken te vervangen door AI — terwijl de Nederlandse staat nog voor 30,5% aandeelhouder is.
Het verdienmodel van de grootbanken berust vooral op drie pijlers: rente-inkomsten, commissies (vooral effectenhandel) en opbrengsten uit eigen beleggingen. De ECB bepaalt via haar rentebeleid de ruimte voor banken om op de renteverschillen (de spread tussen wat ze betalen en wat ze ontvangen) winst te maken. Als voorbeeld toont het Rabobank-jaarverslag 2024 rente-inkomsten van €26,7 mrd tegenover een rente-kost van €14,9 mrd, dus bijna €12 mrd netto uit rente — een uitzonderlijk hoog rendement op de rentekosten. Begin 2024 stond de depositorente van de ECB op 4% en daalde naar 3% eind 2024; spaarders kregen in die periode veel lagere opbrengsten (voorbeeld: 1,65% bij Rabobank), waardoor banken via die spreiding grote marges realizeerden.
Tegelijkertijd drukt Europese regelgeving, met name antiwitwasrichtlijnen, de winstgevendheid door hoge compliancekosten en extra personeel. De drie banken hebben gezamenlijk ongeveer 15.000 mensen aan compliance- en antiwitwaswerk — ruwweg 20% van hun totale bankpersoneel — met een jaarlijkse loonsom van meerdere miljarden euro’s. Rabobank alleen heeft circa 8.000 medewerkers voor dit werk met een loonsom van ongeveer €1 mrd per jaar en meldt bovendien dat maandelijks zo’n 10.000 klanten worden uitgezet omdat ze niet aan de normen voldoen, wat ook omzetverlies betekent. Een deel van de extra kosten wordt doorberekend aan klanten.
De schrijver van het originele stuk trekt hieruit een kritische conclusie: EU-regelgeving verschuift kosten naar banken en klanten, maar het rentebeleid van de ECB vergroot juist de winsten van grootbanken, terwijl particulier spaargeld relatief weinig oplevert en inflatie de reële opbrengst verder uitholt. De tekst plaatst de banken en het monetaire beleid tegenover het belang van burgers en het mkb en bekritiseert de groeiende winsten en voorgenomen personeelsreducties als ten koste van klanten en werknemers.