Groot Joods dubbelinterview: 'Ik hou gewoon mijn keppel op'
In dit artikel:
Ruim twintig jaar geleden voerden Paul Andersson Toussaint en een groep jonge Nederlandse Joden gesprekken over het groeiende antisemitisme in Amsterdam, een onderwerp dat destijds al weinig draagvlak genoot in de media. In 2004 verscheen een bewerkt artikel in De Groene Amsterdammer; recent werd dit stuk ongeredigeerd heruitgegeven onder de titel ‘De eerste dooie Jood gaat hier in Amsterdam komen’. Inmiddels wonen enkele geïnterviewden, zoals Michael Hess en Gideon van der Sluis, in Israël, terwijl anderen zoals Arik Suissa en Nathan Bouscher in Nederland zijn gebleven en hun ervaringen met huidig antisemitisme deelden.
De geïnterviewden constateren een verergering van antisemitische incidenten, vooral sinds de escalaties in het Israëlisch-Palestijnse conflict, met recordaantallen meldingen na 7 oktober 2023. Tegelijk ontstaat er een scherpe toename van vijandige anti-Israëlische en antizionistische retoriek, ook in Nederlandse media en onder politici, die soms zelfs openlijke pro-Palestijnse slogans en demonstraties faciliteren zonder gelijke solidariteit voor Joodse gemeenschappen te tonen. Er is kritiek op politici als burgemeester Femke Halsema, die door sommigen wordt gezien als het conflict ‘geïmporteerd’ te hebben en onvoldoende optrad tegen antisemitische demonstraties, in tegenstelling tot haar voorganger Job Cohen.
De geïnterviewden vertellen over dagelijkse ervaringen met bedreigingen, beledigingen en onsympathieke reacties op het uiten van hun Joodse identiteit, bijvoorbeeld het dragen van een keppel of het tonen van een Israëlische vlag. Daarbij is de angst herkenbaar, ook gezien incidenten in het buitenland zoals de geweldpleging in Boulder, VS, waarbij een 88-jarige Holocaust-overlevende gewond raakte. Tegelijk voelen velen een loyaliteit en verbondenheid met Nederland, al ervaren ze ook een groeiende vervreemding. Nathan Bouscher benadrukt dat hij zich ondanks de toegenomen dreiging niet wil terugtrekken, maar de frustratie over een eenzijdig media- en debatklimaat is groot. De media worden ervan beschuldigd met vooringenomen berichtgeving het publieke debat ongenuanceerd en polariserend te kleuren, waardoor Joodse en pro-Israëlische stemmen gemarginaliseerd raken.
De situatie van Nederlandse Joden is complex: zij voelen zich bedreigd en onvoldoende beschermd, maar ook sterk verbonden met hun leefomgeving en cultuur. Voor sommigen leidt deze onveiligheid tot overwegingen om Nederland te verlaten, zoals Gideon van der Sluis die al in 2006 naar Israël vertrok, en Nathan die onderstreept dat velen pas daar volkomen zichzelf kunnen zijn. Tegelijk blijft er sprake van trots en verzet tegen het laten onderdrukken van hun identiteit, ondanks een toenemende atmosfeer van onverdraagzaamheid en haat in de samenleving.
Kortom schetst het verhaal een intensivering van antisemitisme in Nederland gekoppeld aan geopolitieke spanningen, waarbij Nederlandse Joden zich kwetsbaar voelen door onvoldoende steun van overheid en media, maar tegelijkertijd vasthouden aan hun Joods-zijn en hun plek in de Nederlandse samenleving. De ervaringen variëren van schrijnend tot strijdvaardig, en er is een groeiende bezorgdheid over de toekomst en het voortbestaan van de Joodse gemeenschap in Nederland.