GroenLinks-PvdA mist niet alleen de vibes, maar vooral de inhoud van Mamdani
In dit artikel:
Afgelopen dinsdag won de underdog Zohran Mamdani de burgemeestersverkiezing in New York. Als jonge, islamitische immigrant zonder bestuurlijke ervaring maar met een energieke digitale en buurtgerichte campagne, combineerde hij inhoudelijk scherpe linkse voorstellen met een authentieke emotionele snaar. Zijn programma — huurbevriezing, gratis busvervoer, gemeentelijke supermarkten — en zijn vroege veroordeling van de genocide in Gaza spraken vooral werkende mensen aan en markeerden een duidelijk alternatief voor het rechtse politieke bestel in de stad.
In Nederland werpt die zege de vraag op waarom de nieuw gevormde fusiepartij GroenLinks-PvdA niet weet te winnen. Binnen de partij botsen twee visies: ledennetwerk LinksBoven pleit voor een uitgesproken links-progressieve koers vergelijkbaar met Mamdani; zwaargewichten uit de oude garde zoals Ad Melkert waarschuwen juist dat een linkser profiel kiezers zou afschrikken en pleiten voor een centrumlinkse strategie. De auteur betoogt dat die laatste redenering berust op een misvatting.
Kiezersonderzoek toont volgens het artikel dat Nederlanders op sociaaleconomische thema’s nog steeds vaak links staan, ook al is het stemgedrag rechter geworden en zijn er socioculturele terughoudendheden. Cruciaal is dat progressieve partijen hun eigen kiezers niet verliezen door conservatieve frames over te nemen. In plaats daarvan zou links de strijd moeten verplaatsen naar het economische domein — daar valt te winnen — en harde voorstellen durven voorleggen die het neoliberale status quo uitdagen.
GroenLinks-PvdA wordt bekritiseerd omdat de fusie vooral klassieke sociaaldemocratische, centrumlinkse voorstellen naar voren bracht en veel vernieuwende ledenideeën (zoals gratis OV en coöperatieve supermarkten) van de hand wees. Het debat over wonen illustreert dat: ingewikkelde, depolitiseerde oplossingen leken uitwisselbaar met die van centrumrechts, terwijl het politieke narrative — dat de wooncrisis het gevolg is van neoliberaal beleid en speculatie — onvoldoende werd aangescherpt. Daardoor bleef het onderscheid met andere partijen klein en bepaalden ‘vibes’ de verkiezingskeuze.
De tekst wijst ook op een groter probleem: links heeft lang rechtse frames overgenomen, waardoor het neoliberalisme zelden serieus wordt tegengesproken en radicaalrechts vrijelijk scapegoats kan aanwijzen, met name rond migratie. Mamdani’s succes lag juist in de combinatie van compromisloze economische voorstellen en een oprecht, strijdbaar sentiment dat mensen mobiliseerde.
Er is binnen GroenLinks-PvdA wél veel steun voor een duidelijker linkse koers: op het partijcongres in juni gingen meerdere moties van LinksBoven door — onder meer om af te stappen van rechtse migratieframes en economisch meer nadruk te leggen, en voor een volledig wapenembargo tegen Israël. De conclusie van de auteur (Sabine Scharwachter, vertegenwoordiger van LinksBoven) is helder: de fusiepartij moet afscheid nemen van het Melkert-model en lef tonen zoals Mamdani om echt te kunnen winnen.