Grand Tour was het tussenjaar van de 18de-eeuwse elite: 'wilde haren kwijtraken in Rome'

In dit artikel:

Wat nu vaak gezien wordt als een modern tussenjaar — jongeren die een tijd reizen, zoals prinses Ariane — was in de 17de en 18de eeuw al gangbaar onder de elite: de Grand Tour. Vooral aristocratische jongemannen uit Engeland (maar ook uit Nederland, Duitsland, Frankrijk, Scandinavië en Rusland) reisden door Europa met als eindbestemming Italië, gezien als bron van klassieke en renaissancecultuur. Doel: smaakvorming, talen leren, netwerken en kunstkennis; feestgedruis en seksuele escapades kwamen ook voor.

Conservator Ariane van Suchtelen van het Mauritshuis wijdt een tentoonstelling aan dit fenomeen, met nadruk op de Engelse adel. Als voorbeeld wordt Thomas Coke (1697–1759) genoemd: op vijftienjarige leeftijd op pad gestuurd, keerde hij na zes jaar terug als gepassioneerd verzamelaar. Veel aankopen en souvenirs — schilderijen, beeldhouwwerken, manuscripten en boeken — vormen nog steeds de kern van privécollecties zoals die in Holkham Hall. Ook het portret liet Grand Touristen hun komst naar Italië tonen; schilders als Pompeo Batoni specialiseerden zich in dergelijke fraaie afbeeldingen. Stadgezichten of vedute van Rome, Florence en Venetië (Canaletto) en vondsten uit opgravingen zoals Pompeï waren andere gewilde souvenirs.

Niet alleen jonge mannen maakten de reis; ook wat oudere heren, vrouwen (meestal vergezeld) en soms complete families trokken naar Italië. De route verliep vaak via Parijs (mode en aankopen) en daarna over de Alpen of per schip via Marseille naar Genua. Beide routes waren avontuurlijk en gevaarlijk: bergrovers, zware draagstoelen met dragers en spijkerschoenen, en zeeroverij vormden reële risico’s.

De tentoonstelling The Grand Tour – Bestemming Italië in het Mauritshuis (Den Haag) belicht deze mengeling van cultuur, avontuur en statusvertoon en loopt tot 4 januari 2026. De erfenis van de Grand Tour is nog zichtbaar in talrijke Europese collecties en in de manier waarop reizen werd ingezet als instrument van opvoeding en prestige.