Google vervangt zoekresultaten door AI-chatbot: zegen of ramp voor internetvrijheid?
In dit artikel:
Google voert een ingrijpende wijziging door in zijn zoekmachine: de nieuwe “AI Mode”, aangedreven door het eigen taalmodel Gemini, vervangt in Nederland (en 35 andere landen) het traditionele overzicht met links door directe, door AI gegenereerde antwoorden. De functie, die eerder in de VS getest werd, verschijnt nu wereldwijd en plaatst de gebruikelijke zoekresultaatlijst naar een lager tabblad — een technisch kleine maar principieel grote verschuiving in hoe internetinformatie wordt gepresenteerd.
Volgens Google is AI Mode bedoeld voor complexere vragen zoals reisplanning of uitleg van moeilijke onderwerpen en moet de chatbot samenvattingen en verwijzingen geven. In de praktijk betekent het echter dat Google grotendeels bepaalt welke informatie gebruikers als eerste te zien krijgen. Dat roept grote zorgen op bij onafhankelijke nieuwswebsites, kleine ondernemingen en bloggers: als AI het antwoord direct levert, daalt de prikkel voor gebruikers om door te klikken, wat kan leiden tot minder verkeer, minder advertentie-inkomsten en uiteindelijk minder diverse stemmen op het web.
De introductie van AI Mode belicht twee kanten van kunstmatige intelligentie. Aan de positieve kant levert AI snelheid, efficiëntie en krachtige samenvattende en analytische mogelijkheden die nuttig zijn voor studenten, onderzoekers en professionals. Aan de zorgwekkende kant blijft AI foutgevoelig: modellen kunnen hallucinerende of onnauwkeurige informatie produceren en zijn gevoelig voor de selectie van trainingsdata — data die vaak door commerciële partijen zijn gecontroleerd. Daardoor bestaat het risico dat een beperkt gezag van techbedrijven de dominante interpretatie van “waarheid” gaat dicteren.
De kernvraag is dus niet alleen technisch, maar ook politiek en economisch: hoe waarborgen we transparantie, toetsbaarheid en eerlijke beloning van bronhouders? Belanghebbenden pleiten voor zichtbare bronvermeldingen, controleerbare onderbouwing en mechanismen die makers compenseren voor gedeeld verkeer. Zonder zulke waarborgen dreigt het open web te verschralen tot een omgeving waarin enkele grote spelers bepalen wat gebruikers te zien krijgen.
Samengevat: de uitrol van Google’s AI Mode markeert een kantelpunt in het zoeklandschap — een stap die veel gebruiksgemak biedt, maar ook serieuze risico’s met zich meebrengt voor mediapluraliteit, inkomstenstromen en de controleerbaarheid van informatie. De toekomst hangt af van externe druk — van gebruikers, journalisten en onafhankelijke platforms — om te zorgen dat AI-technologieën dienstbaar blijven aan transparantie, diversiteit en het vrije woord, in plaats van die waarden te ondermijnen.