Google Maps voor het Romeinse Rijk: nieuwe digitale atlas brengt 300.000 kilometer aan wegen uit de klassieke oudheid in kaart
In dit artikel:
Onderzoekers van de Universiteit van Aarhus hebben een nieuwe digitale atlas gepubliceerd — Itiner-e — die het Romeinse wegennet het meest volledig en gedetailleerd in kaart brengt tot nu toe. De interactieve kaart, waarvan de onderzoeksresultaten zijn verschenen in Scientific Data en die gratis online toegankelijk is, bevat bijna 300.000 kilometer aan wegen: bijna twee keer zoveel als eerdere atlassen. De uitbreiding komt doordat meer gebieden zijn meegenomen, vooral het Iberisch schiereiland, Griekenland en Noord-Afrika, en omdat wegen nu nauwkeuriger en natuurlijker zijn ingetekend (bijvoorbeeld langs bergpassen en rivieren in plaats van rechte lijntjes).
Een derde van de wegen zijn hoofdwegen die goed gedocumenteerd zijn via mijlpalen en historische bronnen; voorbeelden in de Lage Landen betreffen trajecten zoals de Via Belgica van Boulogne-sur-Mer naar Keulen. De overige tracés zijn secundaire wegen voor lokaal verkeer, en een kleinere groep is hypothetisch. Op de kaart wordt voor elk segment aangegeven of het bestaan zeker, verondersteld of hypothetisch is. Voor lokale gebieden, waaronder delen van onze streken, is de betrouwbaarheid relatief hoog door bestaande archeologische en historisch-onderzoek.
De makers reconstrueren routes ook met reistijdberekeningen: over het Romeinse netwerk zou een voettocht van Brugge naar Antwerpen ongeveer 22 uur hebben geduurd, te paard circa 15 uur; een volledige rit van Boulogne naar Keulen kostte met een ossenkar ruim 200 uur, te paard zo’n 73 uur (zonder pauzes). De database bestrijkt ruwweg de periode 300 v.Chr. tot 400 n.Chr.
Samenstellen vergde jaren: identificatie uit literatuur en opgravingen, precieze lokalisatie met luchtfoto’s, satellietbeelden en topografische waarnemingen, en handmatig intekenen op digitale kaarten. De onderzoekers merken dat veel Romeinse wegen de loop van hedendaagse wegen volgen, wat de blijvende invloed van het Romeinse netwerk illustreert. Itiner-e is bedoeld als bron voor toekomstig onderzoek en educatie.
Tegelijkertijd verscheen eerder dit jaar Viabundus 2, een digitale atlas voor wegen in onze regio tussen 1350–1650, waarmee gebruikers historische veranderingen en reisvoorwaarden in de late middeleeuwen en vroegmoderne tijd kunnen onderzoeken.