Goede implementatie bepaalt impact beweeginterventie 45-plussers

In dit artikel:

Kenniscentrum Sport en het Mulier Instituut voerden in opdracht van de Hersenstichting onderzoek uit naar hoe beweeginterventies lokaal wérken om cognitieve achteruitgang bij volwassenen en ouderen te verminderen. Uit (cohort)onderzoek blijkt volgens de Gezondheidsraad dat meer bewegen het risico op cognitieve achteruitgang verlaagt; voldoen aan de beweegrichtlijnen (duur- en krachttraining) is een goed uitgangspunt. De voordelen van bewegen reiken verder dan alleen cognitie: ook het fysieke functioneren verbetert, waardoor de implementatietips breed toepasbaar zijn.

Belangrijke bevindingen voor gemeenten, buurtsportcoaches en andere uitvoerders
- Effectiviteit is niet genoeg: implementatie bepaalt of een interventie op maatschappelijk niveau impact heeft. Het RE-AIM‑model wordt genoemd als raamwerk dat de cruciale aspecten van bereik, effectiviteit, adoptie, implementatie en onderhoud inzichtelijk maakt.
- De doelgroep van het onderzoek waren 45-plussers die structureel te weinig bewegen. Belemmeringen voor bewegen zijn meervoudig en kunnen worden ingedeeld in drie groepen (bijv. persoonlijke, sociale en omgevingsfactoren), wat vraagt om verschillende benaderingen en betrokken stakeholders.

Praktische werkzame elementen en strategieën
- Netwerk en partnerschap: bouw een breed netwerk van partners die faciliteren, financieren en de doelgroep bereiken. Organiseer bijeenkomsten, verdeel verantwoordelijkheden en wijs één kartrekker aan.
- Monitoren en evalueren: meet proces en resultaten regelmatig zodat uitvoering bijgestuurd kan worden en successen zichtbaar zijn voor betrokkenen en financiers.
- Heldere doelgroepafbakening en passende wervingsstrategie: stem werving af op kenmerken van de doelgroep; laat mensen uit de doelgroep meedenken over voorkeuren voor tijd, locatie en groepssamenstelling; houd rekening met bestaand aanbod.
- Juiste begeleiders inzetten: zwaardere, oudere of multimorbide deelnemers hebben vaak behoefte aan zorgprofessionals (bijv. fysiotherapeuten); andersvolwassenen kunnen door sportprofessionals begeleid worden. Investeer continu in scholing, overleg en motivatie van begeleiders.
- Financiering en borging: zorg vóór implementatie voor duurzame financieringsafspraken, inclusief heldere verantwoordingseisen en tussentijdse afstemming.
- Langdurige begeleiding en gedragsondersteuning: focus op intrinsieke motivatie (bijv. motiverende gesprekstechnieken) en streef naar routines; verandering kost vaak minimaal een half jaar of langer.
- Vervolgaanbod en soepele overgang: voorkom plotselinge wisselingen in locatie, tijd of begeleider; faciliteer geleidelijke overdracht om uitval te verminderen.

Het volledige rapport bevat meer gedetailleerde werkzame elementen en strategieën. De uitkomst is relevant voor beleidsmakers, financiers en uitvoerders die beweegaanbod op lokaal niveau willen effectief en duurzaam inrichten, met als doel zowel cognitieve als fysieke gezondheid te bevorderen.