GL-PvdA moet nu weigeren om het reddingsboeitje van rechts te worden
In dit artikel:
Vanochtend stokte de formatie opnieuw: informateur Buma constateerde dat er geen werkbare meerderheidscoalitie is en ook geen levensvatbare minderheidsvariant waarbij VVD, CDA en D66 structurele steun krijgen. Die patstelling opent volgens het betoog een strategische kans voor GroenLinks-PvdA.
De kern van de kritiek is dat de VVD politiek asymmetrisch optreedt: zij weigert GL-PvdA een plek in de macht, maar accepteert wel dat een minderheidskabinet zonder linkse deelname afhankelijk wordt gemaakt van incidentele linkse steun. Dat betekent steun wanneer het rechts uitkomt en uitsluiting wanneer het om daadwerkelijke invloed en macht gaat. De schrijver waarschuwt dat GL-PvdA zich daar niet toe mag laten reduceren: anders blijft de partij een verantwoordelijke maar machteloze linkse marge die beleid moet repareren zonder het te hebben gevormd.
In plaats daarvan wordt gepleit voor een expliciete grens: GL-PvdA moet geen automaat zijn die een kabinet redt dat het niet serieus wil opnemen. Minderheidsregeren mag bestaan, maar steun moet verdiend worden per dossier en niet worden geëist als een vanzelfsprekende plicht van links. Concrete eisen moeten onderdeel zijn van die voorwaarden: investeringen die bestaanszekerheid vergroten, een stevige aanpak van de wooncrisis, eerlijke lastenverdeling en versnelde, maatschappelijk draagvlakrijke klimaatmaatregelen. Steun moet meetbaar maatschappelijke tegenprestaties opleveren — voor huurders, werknemers en het klimaat — en zo ook de geloofwaardigheid van het linkse verhaal herstellen.
Het betoog ziet in de impasse tegelijk een kans: door harde voorwaarden te stellen kan GL-PvdA zich profileren als volwassen, inhoudsgedreven centrum-links die dossiers structureel kan kantelen, niet slechts incidenteel. Als de partij toegeeft aan de rol van ‘klein links’ zonder invloed, verliest zij haar belofte om anders te zijn. De formatiecrisis is volgens de schrijver niet het probleem van GL-PvdA maar het resultaat van keuzes van VVD en CDA; daarom is het aan GL-PvdA om nu te bepalen of zij een machtsfactor of een bijwagen blijft.