Ging Bob Vylan te ver? 'Ook schokkende uitlatingen mogen van de rechter'

In dit artikel:

Tijdens een optreden zondag in Paradiso kreeg punkrapduo Bob Vylan felle kritiek na uitspraken van zanger Bobby Vylan, waaronder de kreet "dood aan de IDF", het prijzen van de moord op de Amerikaanse rechtsactivist Charlie Kirk en leuzen tegen "fascisten" en "zionisten" die volgens sommigen tot geweld opriepen. Politici veroordeelden het optreden hard; de boerenpartij BBB riep op het duo het land uit te zetten. Joodse belangenorganisatie CIDI heeft aangifte gedaan. Poptempel 013 in Tilburg annuleerde een gepland optreden vanwege het bagatelliseren van politieke moord.

Strafrechtelijk ligt het ingewikkelder, zegt advocaat Willem Jebbink, die regelmatig zaken aan de grenzen van vrije meningsuiting behandelt. Hij wijst erop dat shockerende en verontrustende meningen vaak onder bescherming van het publieke debat vallen volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Formuleringen als "dood aan" kunnen juridisch als overdrachtelijk of als oproep tot het verdrijven van een organisatie worden geïnterpreteerd, en in een artistieke context hakt een rechter anders dan bij een directe, concrete bedreiging. Tegelijkertijd zijn grenzen aan kunstuiting aanwezig: eerdere strafzaken tegen artiesten die in songteksten of clips gewelddadige beelden gebruikten, lieten zien dat muzikale dreigementen wél kunnen worden bestraft als ze als echte doodsbedreigingen worden opgevat.

Ook termen als "bevecht ze" kunnen afhankelijk van context zowel retorisch als als oproep tot fysiek geweld worden opgevat; voor een veroordeling tot opruiing moet volgens Jebbink duidelijk blijken dat men aanzet tot daadwerkelijke aanvallen. Politici en maatschappelijke commentatoren noemen sommige uitspraken onethisch en onverantwoord, maar dat betekent niet automatisch dat strafrecht volgt. Privé-locaties zoals poppodia hebben echter het recht zelfstandig op te treden en kunnen artiesten weigeren zonder tussenkomst van de rechter, zoals 013 nu heeft gedaan.