Gezamenlijk Bijbels-ethisch kompas nodig bij AI in de zorg
In dit artikel:
Kees van der Sluijs, directeur wijkverpleging bij RST Zorgverleners, roept op tot een grondige, theologisch geharde bezinning op het gebruik van kunstmatige intelligentie binnen de christelijke zorg. In een tijdperk waarin algoritmes routetaken plannen, sensoren valincidenten signaleren en voorspellende systemen kwetsbaarheid eerder kunnen detecteren, erkent hij de concrete meerwaarde van techniek voor efficiëntie, veiligheid en tijdwinst. Voorbeelden uit de thuiszorg en wijkverpleging tonen dat digitale hulpmiddelen wachttijden verkorten, mantelzorgers geruststellen en zorgprofessionals sneller laten inspringen bij achteruitgang.
Tegelijk waarschuwt Van der Sluijs dat goede zorg primair relationeel is: barmhartigheid — geworteld in het Hebreeuwse r'chm en verbonden met nabijheid en moederschoot — vraagt om luisteren, improvisatie en persoonlijke aandacht die niet in data te vatten is. Een algoritme kan routes optimaliseren, maar herkent geen eenzaamheid of biedt geen troost. Daarom moet techniek altijd instrumenteel blijven; de menselijkheid van zorg moet het uitgangspunt blijven.
Hij pleit voor een bijbels geïnspireerd, ethisch kader om AI-verlengstukken verantwoord in te zetten. Belangrijke punten uit zijn voorstel:
- De mens is van God gegeven en daardoor intrinsiek waardevol.
- Zorg is wezenlijk relationeel; aandacht en nabijheid blijven centraal.
- AI ondersteunt beslissingen en technische taken, maar de zorgprofessional blijft eindverantwoordelijk.
- Transparantie, controleerbaarheid en uitlegbaarheid van AI-systemen zijn vereist.
- Privacy van cliënten en medewerkers moet strikt gewaarborgd worden.
- Rentmeesterschap: ook de milieu-impact van AI-toepassingen hoort meegewogen te worden.
Van der Sluijs benadrukt dat deze reflectie dringend is nu de sector in snelle transitie zit (hij verwijst naar ideeën over veranderende tijdperken). Hij roept collega-organisaties en deskundigen op samen ethische uitgangspunten te formuleren, zodat christelijke, identiteitsgedreven barmhartige zorg ook met technologische innovaties toekomstbestendig blijft zonder mensen te reduceren tot data.