Gewurgd door de zachte krachten
In dit artikel:
De Tweede Kamer keurde recentelijk een nieuw pakket asielwetten goed, waaronder de omstreden strafbaarstelling van illegaliteit, een voorstel ingegeven door PVV-leider Geert Wilders. Desondanks overheerst in het publieke debat pessimisme en verzet, vooral onder wethouders door het hele land die hun medewerking aan de migratieaanpak weigeren en daarmee soms de democratische orde lijken te ondermijnen. Terwijl migratie een groeiend en urgent probleem is dat veel Nederlanders bezighoudt, lijkt het politieke landschap verdeeld en vermijdt men grondige discussie hierover uit angst voor maatschappelijke onrust en negatieve politieke gevolgen.
De val van het kabinet-Rutte werd weliswaar toegeschreven aan migratiekwesties, maar volgens critici trok de VVD eerder uit opportunisme aan de noodrem. Tijdens de verkiezingen van 2023 verloor Dilan Yesilgoz het van Wilders op dit thema, waarna ook het nieuwe kabinet alweer viel, en buiten de PVV vrijwel niemand zich durft te wagen aan een serieus migratiedebat. Rob Jetten probeerde kortstondig aandacht te vragen voor de gebrekkigheid van het migratiesysteem, maar zijn partij D66 wordt gezien als te behoudend en elitair om daadwerkelijk strengere maatregelen door te voeren.
De nieuwe asielwetgeving lijkt vooral te leiden tot een versterking van traditionele, pro-migratiehoudingen in de aanloop naar de verkiezingen in oktober. CDA-leider Henri Bontenbal sprak over “zachte krachten” en het aanbieden van soep aan onderduikers, wat zelfs conservatieve partijen als de SGP doet terugkrabbelen. Bontenbal wordt daarbij door de media gepushed als potentiële nieuwe premier, mede dankzij een mediaomgeving die eerder focust op menselijke verhalen dan op de maatschappelijke problemen rond migratie.
In die context wordt barmhartigheid en het symbolisch aanbieden van soep aan illegale migranten gepresenteerd als een veilige en humaan ogende invalshoek, terwijl serieuze vragen over overlast, woningnood en integratie nauwelijks worden gesteld. GroenLinks-wethouder Zita Pels uit Amsterdam illustreert dit door te stellen dat statushouders zo snel mogelijk Nederlander worden, met voorrang op huisvesting en ondersteuning, ondanks het ontbreken van een concreet integratieproces.
De kritiek richt zich erop dat migratieprobleem niet alleen over compassie gaat, maar ook over praktische gevolgen voor de samenleving en dat het negeren van ongemakkelijke vragen het risico verhoogt dat onopgeloste problemen later als koude douche terugkeren. De boodschap is dat spectaculaire gebaren en soeppanretoriek het debat rond migratie en asielwetgeving niet oplossen, maar eerder verhullen wat velen als groeiende spanningen en uitdagingen zien.