Gemeenten zoeken plek voor overlastgevers, maar omwonenden verzetten zich
In dit artikel:
Skaeve Huse (letterlijk 'Scheve Huizen') zijn eenvoudige, prikkelarme woningen naar Deens voorbeeld voor mensen met ernstig verward gedrag die in gewone wijken vaak overlast veroorzaken. De huisjes – vaak geplaatst aan de rand van dorpen of steden en overdag bemand door een beheerder – moeten bewoners stabiliteit bieden en tegelijk de druk op gewone woonwijken verminderen. In Nederland loopt het experiment sinds 2005, maar van de naar schatting noodzakelijke duizenden plekken zijn er tot nu toe pas zo'n honderd gerealiseerd; volgens Ruth Peetoom (voorzitter Nederlandse GGZ) is de voortgang veel te traag.
Gemeenten zien de noodzaak groeien nu overlast door verwarde personen toeneemt en minstens 23 gemeenten plannen hebben om Skaeve Huse te plaatsen. In de praktijk stuiten die plannen vaak op verzet vanuit de buurt: in bijna twee derde van die gemeenten is tegenstand. Een concreet voorbeeld is Amersfoort, waar bewoners zich verzetten tegen containerwoningen op een recreatiegrasveld bij Vathorst uit zorgen over natuurwaarden en de veiligheid van spelende kinderen. Wethouder Jeroen Bulthuis benadrukt dat de veiligheid voorop staat en dat gemeenten kritisch selecteren wie er komt wonen. Bewonersverenigingen erkennen de intentie, maar vrezen de gevolgen als het misgaat.
Er zijn ook positieve ervaringen: organisaties zoals Tussenvoorziening zeggen dat de huisjes rust brengen voor bewoners die anders vaak zijn uitgezet en soms op straat belanden. Bewoners uit Leidsche Rijn vertellen hoe de rustige woonomgeving hen helpt omgaan met verzamelgedrag of alcoholproblemen, en omwonenden ervaren daardoor weinig hinder. Een evaluatie uit 2010 concludeerde dat prikkelarme locaties vaak tot verbetering van gedrag en minder buurtoverlast leidden.
Tegelijkertijd bestaan reële veiligheidszorgen: vorig jaar werd in Heerlen een hulpverlener in verband gebracht met een bewoner van een Skaeve Huse vermoord, wat tegenstanders aanvoeren als argument. Voorstanders houden daartegen in dat vergelijkbare incidenten ook in normale wijken kunnen voorkomen en dat goede begeleiding en vroegsignalering essentieel zijn.
De Tweede Kamer steunde eerder een motie voor een landelijke aanpak, maar concrete stappen blijven uit. Experts pleiten voor opschaling, betere landelijke coördinatie en zorgvuldige buurtaanpak om zowel woonruimtes voor kwetsbaren als acceptatie in wijken te vergroten.